Gerbitsid qoldiqlarini tahlil qilish. Gerbitsidlarning turlari qanday? Gerbitsiddan foydalanish

Mavzu: Gerbidsidlar
Reja:

1. 
   Gerbitsidlar.
   
2. 
   Gerbitsid qoldiqlarini tahlil qilish.
   
3. 
   Gerbitsidlarning turlari qanday?
   
4. 
   Gerbitsiddan foydalanish.
   
5. 
   Bo'lajak gerbitsid bozoriga bo'lgan talabning prognozi va tahlili
   

Gerbitsidlar (lot. herba - oʻt, oʻsimlik va caedo — oʻldiraman) — begona oʻtlarni yoʻqotishda qoʻllaniladigan kimyoviy moddalar. Q. x.da dala, bogʻ va tokzorlar, oʻtloqlardagi, yoʻl yoqalaridagi begona oʻtlarga qarshi qoʻllaniladi. G.ning bir necha xil preparat koʻrinishlari mavjud: suvda eriydigan kukunlar (dalapon va b.), suv b-n aralashib suspenziya hosil qiluvchi kukunlar (paxton, kotoran, kotofor, prometrin, gezagard, atrazin, agelon va b.), suv b-n aralashib emulsiya hosil qiluvchi emulsiyalanuvchi konsentratlar (treflan, dual, banol va b.), toʻldirgich hamda taʼsir qiluvchi moddalardan tashkil topgan granula (donador preparat)lar (granulali dalapon va b.).

G. taʼsir qilish xususiyatiga koʻra yoppasiga va tanlab taʼsir etuvchi preparatlar guruhlariga boʻlinadi. Yoppasiga taʼsir qiluvchi G.danbarcha turdagi oʻsimliklarga (aerodromlarda, yuqori voltli liniyalar oʻtgan joylarda va b.), tanlab taʼsir etuvchilardan esa dala ekinlari, bogʻlar, oʻrmonzorlardagi begona oʻtlarga qarshi foydalaniladi. G.larning bu guruxlari oʻrtasida qatʼiy chegara koʻyib boʻlmaydi, chunki koʻpgina preparatlar kam miqsorda ishlatilganda tanlab taʼsir etuvchi boʻlsa, yuqori miqdorlarda yoppasiga taʼsir etishi mumkin. G.ning tanlab taʼsir qilishi ekinlar va begona oʻtlar turiga, oʻsish va ularning rivojlanish fazalari hamda tuproq iqlim sharoitlariga bogʻliq. Tanlab taʼsir etuvchi G.ni ekishdan oldin, ekish davrida, ekin yoki begona oʻtlar unib chiqqunga qadar yoki unib chiqqandan soʻng qoʻllash mumkin. Masalan, treflan yoki prometrin, odatda, ekishdan oldin, boronalashga qadar dalalarda bir yillik begona oʻtlarga qarshi sepiladi. Bunda G.ning tanlash xususiyati tuproq turiga, yogʻingarchilik miqdoriga hamda preparatning tuproqda saqlanish muddatlariga bogʻliq. Ekish davrida G. (mas, dalapon, kotoran, daxlor, dual, kotofor yoki prometrin paxta dalalaridagi bir yillik oʻtlar, atrazin yoki agelon esa makkajoʻxori dalalaridagi begona oʻtlarga qarshi) ekish agregatiga oʻrnatilgan maxsus moslamalar b-n solinadi. Ekin unib chiqqunga qadar ham yuqoridagi G.ning birontasidan foydalanish mumkin. Bunday hollarda G.ning tanlash xususiyati urugʻning tuproqda joylashadi chuqurligiga, uning unib chiqish tezligi (quvvati)ga va preparatning tuproqqa saqlanish muddatiga bogʻliq. Taʼsir qilish usuliga koʻra: sirtdan (oʻsimlik toʻqimalariga tekkan qisminigina nobud qiladigan; mas, mineral moylar, nitrafen, DNOK. va b.) va singib taʼsir qiluvchi (oʻsimlik tanasiga shimilib, singib uning tomir va toʻqimalari orqali harakatlanib, umumiy zaharlanishga olib keladigan kimyoviy moddalar; mas, atrazin, agelon va b.) G. mavjud. Singib taʼsir qiluvchi G. kuchi sirtdan taʼsir koʻrsatuvchi G. nikiga nisbatan sustroq. Ularning taʼsiri juda sekin namoyon boʻlib, sarflanadigan eritma hajmiga, tomchilar oʻlchamiga, purkashning qay darajada tekis chiqishiga bogʻliq. Singib taʼsir qiluvchi G. ildizi juda chuqur oʻsadigan koʻp yillik begona oʻtlarga qarshi yaxshi samara beradi.
G. 3 usulda: yoppasiga, lenta shaklida va uyalab sepiladi. Preparat yoppasiga butun maydonga (treflan yoki prometrinni ekishdan avval, dalaponni esa kuzgi shudgordan soʻng) bir tekisda purkaladi. Ekish davrida (bunda lenta kengligi 25—30 sm; kotoran, prometrin, kotofor, agelon, dual, stomp, atrazin va b.) va ekin unib chiqqandan soʻng (bunda himoya zonasi qator markazidan boshlab ikki tomonga 12—15 sm dan; kotoran, prometrin) lenta usulidan foydalaniladi. Begona oʻtlar dalaning turli joylarida har xil darajada uchrasa, ularga qarshi G. (mas, koʻp yillik begona oʻtlardan ajriq va gʻumayga qarshi dalapon) uyalab purkaladi. Baʼzi G.ni yangi yerlarni oʻzlashtirishda yovvoyi buta oʻsimliklarni yoʻqotishda arboritsid, oʻsimlik ildizlarini quritadigan desikant (takrizol, dinitrol, pentaxlor va b.), oʻsimlik barglarini toʻkishda defoliant (endotal va b.) va oʻsish ingibitorlari (IFK, dinitroortokrezol va b.) sifatida ishlatish mumkin; ayrimlari kam miqsorda qoʻllanilganda oʻsish stimulyatorlari kabi taʼsir koʻrsatadi (2,4-D, 2,4-DM va b.).

Hoz. davrda gerbitsidlik xususiyatiga ega boʻlgan 1000 dan ortiq birikmalar maʼlum. Ulardan 150 dan koʻprogʻi begona oʻtlarga qarshi kurashda ishlatiladi. Birinchi marta Germaniyada 1934 yilda kimyoviy oʻtoq maqsadlarida organik birikmalardan dinitroortokrezoldan foydalanilgan. Keyinchalik 2,4-D, 2M-4X preparatlaridan foydalanila boshlandi. G.ni notoʻgʻri qoʻllash (yuqori dozalar, ishlov berish muddatlarini buzish va b.) tuproq va suv havzalarining ifloslanishiga, oʻsimliklar va hayvonlarning halok boʻlishiga, biogeotsenozda Oʻzbekistonda gʻoʻza-gʻalla-beda almashlab ekishda qoʻllanuvchi gerbitsidlarning sarf normalari va muddatlari makkajoʻxori, bedadagi biologik aloqadorlikning buzilishiga sabab boʻlishi mumkin. Koʻpgina mamlakatlarda, shu jumladan Oʻzbekistonda G.ni ishlatish qonun b-n tartibga solinadi.
Gerbitsidning tuproqda faol qolishi davri tuproqning doimiyligi yoki tuproqning qoldiq umri deb ataladi. Gerbitsidlarning yo'qolishiga yoki parchalanishiga ta'sir qiladigan har qanday narsa qat'iylikka ta'sir qiladi. Gerbitsidlar tuproqda saqlanish potentsialiga ko'ra farqlanadi. Gerbitsidlarning chidamliligini bir qancha omillar aniqlaydi. Bu omillar uch guruhga bo'linadi: tuproq omillari, iqlim sharoitlari va o'simlik xususiyatlari. Har bir guruhdagi omillar bir-biri bilan kuchli ta'sir qiladi.
Gerbitsidlarning chidamliligiga ta'sir qiluvchi tuproq omillariga tuproq tarkibi, tuproq kimyosi va mikrobial faollik kiradi. Tuproq tarkibi tuproqdagi qum, loy va loyning nisbiy miqdori hamda organik moddalar miqdori bilan belgilanadigan fizik omildir. Gerbitsidlarning chidamliligiga ta'sir qiluvchi tuproqning muhim kimyoviy xossasi pH qiymatidir. Tuproq muhitining mikrobial jihatlariga tuproqda uchraydigan tuproq mikroorganizmlarining turlari va ko'pligi kiradi. Gerbitsidlarning parchalanishida rol o'ynaydigan iqlim o'zgaruvchilari namlik, harorat va quyosh nuridir. Kimyoviy va mikrobial degradatsiya tufayli, gerbitsidlarning parchalanish darajasi odatda harorat va tuproq namligi oshishi bilan ortadi.
Gerbitsidning kimyoviy xossalari ham uning chidamliligiga ta'sir qiladi. Bu xususiyatlar suvda eruvchanligi, bug 'bosimi va molekulaning kimyoviy yoki mikrobial o'zgarishlarga yoki buzilishlarga moyilligini o'z ichiga oladi. Gerbitsidning suvda eruvchanligi uning yuvish potentsialini aniqlashga yordam beradi. Gerbitsid suvda eriganida va tuproq profilini pastga siljitganda, sizib chiqish sodir bo'ladi. Osonlik bilan yuviladigan gerbitsidlarni ekinlar va begona o'tlarning unib chiqadigan joylaridan olib o'tish mumkin.
Tuproqdagi gerbitsid qoldiqlarini tekshirishning ikkita asosiy varianti mavjud. Birinchi variant - tuproq namunasini tahlil qilish uchun ilg'or laboratoriyaga yuborish. Ikkinchi variant - rejalashtirilgan ekish sanasidan bir necha hafta oldin tegishli o'simliklarni tuproqqa ekish orqali bioassay qilish.

Gerbitsidning turiga va uning tuproqdagi konsentratsiyasi darajasiga qarab, turg'un gerbitsidlar inert birikmalarga to'liq parchalanishidan oldin bir necha oydan uch yoki undan ko'proq yilgacha qoladi.
Qisqacha aytganda, gerbitsidlar kiruvchi o'simliklarning o'sishini inhibe qilish uchun ishlatiladigan kimyoviy moddalardir. bir nechta gerbitsidlar turlari tuproqda oylar yoki yillar davomida qoladi va doimiy gerbitsidlar deb ataladi. Gerbitsidlar odatda makkajo'xori, bug'doy va jo'xori kabi o'tlar va ekinlarga ta'sir qilmaydi.
Gerbitsidlarning turlari qanday?
Gerbitsidlarni ta'sir qilish usuli, qo'llaniladigan joyi va birikma manbasiga qarab tasniflash mumkin.
Ta'sir uslubiga ko'ra tasniflash

1. 
   Selektiv gerbitsidlar: gerbitsidlar har xil turdagi ko'chatlarga turlicha qarshilik ko'rsatadi. Ushbu dori begona o'tlarni yo'q qilishi mumkin, ammo ko'chatlar uchun zararsizdir. Gikaoneng, trifluralin, prometazin, simazin va Guyer gerbitsidlari kabi.
   
2. 
   
   

(2) Bakteritsidli gerbitsidlar: gerbitsidlar barcha o'simliklar uchun toksik, agar ular ko'chat va begona o'tlardan qat'i nazar, yashil qismlarga tegsa, ular zarar ko'radi yoki o'ldiriladi. U asosan ekishdan oldin, ekishdan keyin paydo bo'lishidan oldin va pitomnikning asosiy va yordamchi yo'llarida qo'llaniladi. Glifosat va boshqalar kabi.
O'simliklardagi gerbitsidlar harakatiga ko'ra tasniflash
(1) Sensorli o'ldiradigan herbitsid: Agent begona o'tlar bilan aloqa qilganda, u faqat agent bilan aloqada bo'lgan qismni o'ldiradi, mahalliy o'ldirish effektini o'ynaydi va o'simlik tanasi uni o'tkaza olmaydi. U faqat begona o'tlarning yer usti qismini o'ldirishi mumkin va begona o'tlarning er osti qismlari yoki er osti poyalari bilan ko'p yillik chuqur ildiz otadigan begona o'tlar uchun unchalik samarasiz. Gerbitsid, paraquat va boshqalar.
(2) Tizimli va o'tkazuvchan herbitsid: Ildiz tizimi, barglari, koleoptil yoki poyasi tomonidan so'rilganidan so'ng, agent o'simlik tanasiga uzatilib, o'simlikning nobud bo'lishiga olib keladi. Glifosat, prometazin va boshqalar kabi.
(3) Tizimli, o'tkazuvchan va kontaktli o'ldiradigan keng qamrovli herbitsid: u xlorid kabi tizimli o'tkazuvchanlik va kontaktni o'ldirishning ikki funktsiyasiga ega.
Kimyoviy tuzilish tasnifi bo'yicha
(1) Anorganik birikma herbitsid: Bu tabiiy mineral xom ashyolardan tashkil topgan va tarkibida kaliy xlorat va mis sulfat kabi uglerod birikmalarini o'z ichiga olmaydi.
(2) Organik birikma gerbitsidlari: asosan benzol, spirt, yog 'kislotasi va organik omin kabi organik birikmalardan sintez qilinadi. Eterlar-Gore, mesitazin-Prometazin, o'rnini bosadigan siydik-Herbitsid №1, Fenoksiatsetik kislota-2 metil 4 xlor, piridin-Gixenen, Dinitro asos anilinlar-trifluralin, amidlar-tortuvchi simi, fosfor-glifosat, fenollar-natriy pentent va boshqalar.
Foydalanish bo'yicha tasniflanadi
(1) Ildiz va barglarni davolash vositasi: gerbitsid eritmasini suv bilan aralashtiring va o'simliklarga mayda tomchilar bilan teng ravishda seping. Ushbu püskürtme usulida ishlatiladigan herbisit, glifosat, glifosat va boshqalar kabi ildiz va barglarni davolash vositasi deb ataladi.
(2) Tuproqni tozalash vositasi: ma'lum bir qalinlikdagi qatlam hosil qilish uchun gerbitsidni tuproqqa teng ravishda seping. Yovvoyi o'tlar urug'ining nihollari, ko'chatlari va ildizlari bilan aloqa qilganda va so'rib olinsa, ular gerbitsidni yo'q qiladi. Simazin, prometazin, trifluralin va boshqalar kabi tuproqni tozalash vositalari deb ataladigan gerbitsidlarni purkash, sepish va zaharli tuproq bilan qo'llash mumkin.
(3) Ildiz va barg, tuproqni tozalash vositasi: poyani va barglarni davolash uchun ishlatilishi mumkin, shuningdek, atrazin kabi tuproqni davolash uchun ham foydalanish mumkin.
Gerbitsid - keraksiz o'simliklarni yo'q qilish uchun ishlatiladigan pestitsid. Tanlangan gerbitsidlar aniq maqsadlarni o'ldiradi, shu bilan birga kerakli hosilni zarar ko'rmaydi.
Ulardan ba'zilari begona o'tlarning o'sishiga to'sqinlik qiladi va ko'pincha o'simlik gormonlariga asoslangan. Chiqindi tuproqni tozalash uchun ishlatiladigan gerbitsidlar tanlanmaydi va ular bilan aloqa qiladigan barcha o'simlik materiallarini o'ldiradi.

Ba'zi o'simliklar, masalan, Juglans (yong'oq) jinsi, tabiiy gerbitsidlarni ishlab chiqaradi. Herbitsidlar qishloq xo'jaligi va peyzaj maysazorini boshqarishda keng qo'llaniladi.
Kamroq miqdori o'rmon xo'jaligida, yaylov tizimlarida va yovvoyi tabiat yashash joyi sifatida belgilangan hududlarni boshqarishda ishlatiladi. Gerbitsidlar teriga toshmalardan o'limgacha bo'lgan turli xil sog'liqqa ta'sir ko'rsatishi da'vo qilingan.
Uzoq er usti suvlarini ifloslantirish uchun gerbitsidlarni oqish yo'li bilan ham tashish mumkin, shuning uchun bu er usti suvlarini ichish uchun chiqarib yuborishning boshqa yo'li bo'lishi mumkin.
Ba'zi gerbitsidlar tuproqda tez parchalanadi, boshqa turlar esa ko'proq chidamli xususiyatlarga ega bo'lib, atrof muhitning yarim umrini uzaytiradi.

Gerbitsidlar begona o'tlarga qarshi kurashish uchun bugungi kunda butun dunyoda keng qo'llaniladi, bu esa daladan ko'proq hosilni xavfsiz va samarali olish imkonini beradi.
Rivojlanayotgan o'simlik ilmi biotexnologiyadan kolza va shunga o'xshash herbitsidga chidamli ekinlarni yaratish uchun foydalanadi. Shu tarzda, fermerlar gerbitsidlardan foydalanib, begona o'tlarni yo'q qilish uchun ekinlariga zarar etkazmasdan va gerbitsidga chidamli ekinlarni etishtiradilar. Zararli begona o'tlar sababli dalalarni keraksiz haydash tuproqdagi ozuqa moddalari va suvning saqlanishiga to'sqinlik qiladi, tuproq unumdorligini pasaytiradi va tuproq eroziyasini keltirib chiqaradi. Gerbitsidlardan foydalangan holda, ushbu muammolar bartaraf etiladi va mahsulot dalalarni haydashga hojat qoldirmasdan himoya qilinadi.
Masalan, gerfitsid bo'lgan glifoza o'simliklarning omon qolishi uchun zarur bo'lgan aminokislotalarni sintez qilishda ishtirok etadigan fermentni (oqsilni) bloklaydi va uning o'sishiga to'sqinlik qiladi. Bu gerbitsid ta'sir qiladigan o'simlik fermenti hayvonlarda va odamlarda topilmaydi. Shuning uchun u nazariy jihatdan odamlar uchun past toksiklikka ega va deyarli butun dunyoda tasdiqlangan.
Bugungi kunda gerbitsidlar ko'plab sohalarda, shu jumladan quruqlikdagi em-xashak va oziq-ovqat ekinlari, er usti bo'lmagan oziq-ovqat, ozuqasiz va tolali ekinlarda, qishloq xo'jaligiga tegishli bo'lmagan, sanoat va oziq-ovqat bo'lmagan hududlarda, o'rmonlarda, o'rmonzorlarda, bog'larda va begona o'tlarni yo'q qilishda ishlatiladi. maysazorlar.
Eng yirik pestitsidlar toifasi sifatida gerbitsidlar global va mahalliy bozor ulushining 40 foizini tashkil qiladi. Bozor savdosi tuzilishi nuqtai nazaridan, gerbitsidlar dunyodagi pestitsidlar bozorining eng katta ulushini egallaydi. Statistik ma'lumotlarga ko'ra, 2020 yilda gerbitsidlarning global savdosi 40,20 foizni, insektitsidlar va fungitsidlar, mos ravishda 29,49 foiz va 27,35 foizni tashkil etdi.

Rivojlanish tendentsiyalari nuqtai nazaridan, odamlarning oziq-ovqat miqdori va sifatiga bo'lgan talablarini doimiy ravishda yaxshilash va ekish tuzilmasini moslashtirish hisobiga asosiy qo'llaniladigan ekinlarni ekish maydonini ko'paytirish bilan fungitsidlar bozori jadal o'sishni davom ettirmoqda; Mamlakatning yuqori penetratsion darajasi gerbitsidlarni pestitsidlar navlari bo'yicha mutlaq yetakchi mavqeini saqlab qoladi; jamiyatning qishloq xo‘jaligi mahsulotlari sifati va xavfsizligiga hamda ekologik muhitga e’tibor kuchayishi, yuqori zaharli va yuqori qoldiqli pestitsidlardan bosqichma-bosqich voz kechishi o‘ldirishga yanada ta’sir qiladi. insektitsid bozori.

Mamlakatim qishloq xo‘jaligi sanoatining rivojlanishi bilan fermerlar begona o‘tlarga qarshi kurashda gerbitsidlardan foydalanmoqda. Biroq, pestitsidlardan foydalanish paytida, paraquat kabi gerbitsidlardan kelib chiqadigan xavfsizlik va atrof-muhitni muhofaza qilish masalalari taqiqlanadi va cheklanadi va pestitsidlardan foydalanishning nol o'sish siyosatini amalga oshirish gerbitsidlarning kelajakdagi rivojlanishiga ko'plab qiyinchiliklar va o'zgarishlar olib keldi.

Herbisidlar hosildorlikni oshirish uchun turli ekinlarning xususiyatlariga ko'ra tegishli begona o'tlarni olib tashlashi mumkin. Gerbitsidlar asosan begona o'tlar va zararli o'simliklarni yo'q qilish va ekinlarning normal o'sishini ta'minlash uchun ishlatiladi. Ular asosan soya va makkajo'xori etishtirishda ishlatiladi. Dicamba va glufosinat gerbitsidlar orasida past toksikligi, ekologik xavfsizligi va boshqa xususiyatlari bilan ajralib turadi. Odatda ishlatiladigan gerbitsidlar glifosat, glufosinat, paraquat, dikamba va boshqalardir. Global pestitsidlar bozorida gerbitsidlar savdosi har doim birinchi o'rinda bo'lgan va sanoat holati juda muhimdir. Glifosat dunyodagi eng keng tarqalgan gerbitsid bo'lib, mukammal gerbitsid ta'siriga ega, gerbitsid ta'sirining uzoq davom etishi va gerbitsid ta'sirining keng spektri.

Gerbitsidlar oziq-ovqat ekinlarining hosildorligini oshirish uchun zarurdir. Sholi yetishtirishni mexanizatsiyalash va begona o‘tlarning oldini olish va ularga qarshi kurashish bo‘yicha Milliy seminar ma’lumotlariga ko‘ra, begona o‘tlar, zararkunandalar va tabiiy ofatlar qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi uchun uchta asosiy xavf hisoblanadi. Ular orasida begona o'tlarning zararlanishi har yili global qishloq xo'jaligi mahsuloti qiymatining 13,2 foizini yo'qotishiga olib keladi va oziq-ovqat ishlab chiqarishning yillik yo'qotilishi taxminan 1 milliard kishining yillik oziq-ovqat ratsioniga teng. G‘alla hosildorligini oshirishda gerbitsidlarni qo‘llash ayniqsa muhimdir.

Xitoyda quyi oqimdagi gerbitsidlar asosan turli ekinlar va ekinsiz ekinlarda qo'llaniladi, ularning eng yuqori nisbati don, makkajo'xori, soya, meva-sabzavot va boshqa ekinlar bo'lib, eng yuqori hosildorlik va eng keng tarqalgan bo'lib, 17 foiz, 16 foizni tashkil etadi. , mos ravishda 14 foiz va 12 foiz. foiz , nodavlat ekinlar esa taxminan 10 foizni tashkil qiladi.

Bojxona ma'lumotlariga ko'ra, 2021 yilda gerbitsidlarning umumiy importi 17,{2}} tonnani, eksporti esa 1,39 million tonnani, import qiymati 100 million AQSh dollarini va eksport qiymati 4,9 milliard AQSh dollarini tashkil etadi. dollar. Ular orasida Xitoyning dekabr oyida gerbitsid importi hajmi 2000 tonnani, eksport hajmi esa 131,000 tonnani, import qiymati 10,27 million AQSh dollarini, eksport qiymati esa 700 million AQSh dollarini tashkil etdi. dollar; 2021 yilda Xitoyning gerbitsidlarining umumiy eksport qiymati umumiy import qiymatidan kattaroqdir, savdo profitsiti asosan va o'rtacha eksport narxi 5,323 AQSh dollari / tonnani tashkil qiladi.

Ichki bozorning toʻyinganligi, ortiqcha ishlab chiqarish quvvati va bozor raqobatining kuchayishi taʼsirida 2022 yilda gerbitsidlarni sotish hajmi 2021 yilga nisbatan asosan bir xil yoki biroz past boʻlishi kutilmoqda. yetishtirishning engil va soddalashtirilgan usullaridan foydalangan holda, gerbitsidlarga bo'lgan talab o'sishda davom etadi.