Germaniya poytaxt Berlin Rasmiy til(lar) Nemis tili Hukumat Parlamentlik Respublika gfr — federativ respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 949-yil 23-mayda qabul qilingan, unga 1954, 1956, 1990, 1993 va 1994-yillarda qoʻshimchalar kiritilgan

GERMANIYA
Poytaxt - Berlin
Rasmiy til(lar) - Nemis tili
Hukumat - Parlamentlik Respublika
GFR — federativ respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1949-yil 23-mayda qabul qilingan, unga 1954, 1956, 1990, 1993 va 1994-yillarda qoʻshimchalar kiritilgan. Davlat boshligʻi — federal prezident. U maxsus chaqiriladigan federal majlis tomonidan 5 yil muddatga saylanadi va yana faqat bir marta saylanishi mumkin.

Germaniya ikkinchi jahon urushi davrida
Germaniya 1936—39 yillarda Italiya bilan birgalikda Ispaniyaga qarshi intervensiya uyushtirdi. 1938-yil martda Avstriyani qoʻshib oldi. 1939-yil 1-sentabrda Germaniya Polshaga hujum qilib, ikkinchi jahon urushi (1939-45)ni boshlab berdi. 3-sentabrda Angliya va Fransiya Germaniyaga qarshi urush eʼlon qildi. 1940-yil aprelda Germaniya Daniya va Norvegiyani, may—iyunda esa Belgiya, Gollandiya, Lyuksemburg va Fransiyani bosib oldi. 1940-yil sentabrda Berlinda Germaniya, Italiya va Yaponiya oʻrtasida harbiy ittifoq tuzildi. 1941-yil aprelda Germaniya Yugoslaviya va Yunoninstanni bosib oldi. Shu yili 22-iyunda esa Germaniya urush eʼlon qilmasdan SSSRga hujum qildi. Dastlabki muvaffaqiyatlariga qaramay, nemis fashistlari shiddatli zarbaga duch keldi. 1945-yil 2-mayda ittifoqchilar qoʻshinlari Berlinni egalladi. 8-mayda Germaniya soʻzsiz taslim boʻlganligi haqidagi hujjatga imzo chekdi.
Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish
Bu shaharlarning eng yuqori gullab-yashnagan davri edi – Germaniyada ularning 1600 tasi bor edi. Uchta zonani oqlash mumkin – Shimoliy Germaniya: Bremen, Gamburg, Lubeg, Vismar, Rostok, Stralsund va boshqalar. Bu shaharlar Shimoliy va Boltiqboʻyi Monri, daryolarida joylashgan. Bu shaharlar London-Novgorod, Bryugge-Bergen yoʻnalishlarida savdo qilgan. Janubiy Germaniya: Augsburg, Nyurnberg, Ulm, Regensburg, Bazel, Vena. Bu shaharlar Italiya bilan savdo qilgan. Va 3-guruh – Reyn bo'yidagi shaharlar – Kyolndan Strasburggacha. Ular janub va shimol savdosini bog'ladilar. Ammo alohida hududlarni bir-biriga jalb qilish avvalgidek zaifligicha qolmoqda. Savdo asosan tashqi. Germaniya shaharlarida o'z ishlab chiqarishi mahalliy bozorlar uchun mo'ljallangan. Istisno Janubiy Germaniya zig'ir va paxta matolari edi. Hunarmandchilik ayniqsa gazlama va metallga ishlov berishda rivojlanadi, bu erda ixtisoslashuv shakllanadi – manufaktura uchun zaruriy shart. Manufaktura ishlab chiqarish kitob chop etish va konchilikda rivojlangan. Ammo parchalanish to'siq edi. Shaharlar o'zlarini himoya qilishga majbur bo'ldilar va shuning uchun savdo va siyosiy sheriklikda birlashdilar. Ular orasida eng mashhuri Hansa edi – u 1669 yilgacha yashagan. Asosiy shaharlari Lyuberg va Gamburg edi. Maqsad faol vositachilik savdosi, savdo xavfsizligini ta'minlash, erkin fuqarolarning chet eldagi imtiyozlarini kafolatlash, ittifoq shaharlarida siyosiy tizim barqarorligini saqlash edi. Buning uchun vositalar diplomatikdan blokada va urushgacha bo'lgan. Har bir Ganza shahri savdo va siyosiy ishlarni yuritishda avtonom edi, ammo ittifoq uchun muammosiz edi. Hansa ikki tomonlama rol o'ynadi: u Shimoliy Germaniya shaharlarini birlashtirdi, lekin ularni mamlakatning boshqa manfaatlaridan ajratib turdi. 15-asrning o'rtalaridan boshlab Hansa Gollandiya va Angliya savdogarlari tomonidan bosim o'tkazila boshlandi, ular o'z shtatlaridan yordam oldilar, bu esa Hansada yo'q edi. Bundan tashqari, Hansadan tashqari, Svabiya va Reyn ittifoqlari ham bor edi. Qishloqlarda ikkita tendentsiya kuchaydi: Elbaning g'arbiy qismida domen tashlab ketilgan, shimoli-g'arbiy mintaqalarda ersiz dehqonlar mehnatidan foydalangan badavlat dehqonlar – mayerlar qatlami mavjud edi. Janubi-g'arbiy qismida sof sinoriya va mayda dehqon xo'jaliklari mavjud edi. Bu erda dehqonlarning tabaqalanishi va qarzdorligi bor edi, dehqonlar eng kam himoyalangan edi. Dehqonlar huquqlariga ko'p qirrali hujum (feodal reaktsiyasi: jamoa erlarini tortib olish, korveega qaytish va har tomonlama qaramlik). Elbaning sharqida ko'plab erkin dehqonlar bor edi, ammo korveega moyillik bor edi.
Siyosiy rivojlanish
Shahzodalar birorta sulolaning mustahkam o‘rnashishiga yo‘l qo‘ymay, podshohlarni almashtirdilar. Podshohlar sulolaviy siyosat va ota-bobolarining mulklarini mustahkamlash bilan band edilar. 1356 yilda Karl4 tomonidan «Oltin buqa» qabul qilindi, unda imperatorni saylash tartibi 7 nafar knyaz-saylovchilar kengashi tomonidan tasdiqlandi. Podshohni saylash Rim papasining ishtirokisiz, to'y esa imperator toji – Papaning ishtirokisiz o'tdi. Knyazlar oliy sud huquqini, tangalar zarb qilish, bojxona yig'imlarini yig'ish, feodallar urush olib borish huquqiga ega bo'lgan, shaharlar o'rtasidagi ittifoqlar esa fitna deb atalgan. 1437 yildan boshlab toj ko'p yillar davomida Gabsburglarga o'tdi, ya'ni sulolaning merosxo'rligi paydo bo'ldi. Ammo knyazlar o'z pozitsiyalarini shu qadar mustahkamladilarki, bu ularga hech qanday xavf tug'dirmadi.
Jabborov Shavqiddin