Geshtaltpsixologiya (nem. Gestalt shakl, obraz, qiyofa, tashqi koʻrinish va psixologiya) psixologiyadagi oqimlardan biri. 20-asrning 20- 30-yillarida Germaniyada yuzaga kelgan

GESHTALTPSIXOLOGIYANING O’RNI.
REJA:

1. 
   Geshtaltpsixologiyasi.
   
2. 
   Geshtaltpsixologlarning eksperimental metodikasi.
   
3. 
   Gestalt terapiya.
   

Geshtaltpsixologiya (nem. Gestalt — shakl, obraz, qiyofa, tashqi koʻrinish va psixologiya) — psixologiyadagi oqimlardan biri. 20-asrning 20— 30-yillarida Germaniyada yuzaga kelgan. Geshtaltpsixologiya fon Erenfelsning yaxlitlik idrokning asosiy sifati deb hisoblaydigan taʼlimotiga asoslanadi. Assotsiativ psixologiyaga (qarang Assotsiatsiya) zid ravishda Geshtaltpsixologiya. psixikaning birlamchi va asosiy elementi sifatida sezgilarni emas, balki yaxlit obrazlar — geshtaltlarni tan oladi. Geshtaltpsixologiya tarafdorlari (M. Vertxeymer, V. Kyoler, K. Koffka, K. Levin va b.) psixika mohiyatini idrokning oʻziga xosligi, yaxlitlik bilan izoxlaydilar. Geshtaltpsixologiya namoyandalari asarlarida idrokning shakllanishida tajribaning oʻrni oʻrganilmagan va bunga eʼtibor ham berilmagan. Ular nuqtai nazariga koʻra, geshtaltlar (obrazlar) goʻyo odam miyasidagi elektrik jarayonlar tufayli yuzaga keladi. 20-asrning 40-yillarida V. Kyoler miyadagi elektr maydonlari oʻzaro munosabatlari xususidagi fikrni miya qismlari elektr zaryadlari bilan toʻyinishi haqidagi gʻoyalar bilan toʻldirdi. Bu elektr zaryadlar miyaning u yoki bu qismida uzoq vaqtli qoʻzgʻalishlarni yuzaga keltiradi. Ularning miya bir qismidan kamroq toʻldirilgan boshqa qismiga oʻtishi ayrim illyuziyalarni va idrok xususiyatlarini paydo qiladi.

Geshtaltpsixologlarning eksperimental metodikasi va ular orqali olingan maʼlumotlar idrok va tafakkur psixologiyasini maʼlum darajada boyitdi.
Ko'pgina terapevtik yondashuvlarda psixoterapevtik ishning asosiy usuli - bemorlar o'z muammolari, kasalliklari, o'tmishdagi voqealar, o'zlari va boshqa odamlar haqida gapiradigan individual yoki guruh suhbatlarini o'tkazishdir. Gestalt terapiyasida hikoyani o'zgartirishga katta e'tibor va kuch sarflanadi harakat.
Ushbu ish shaklining xususiyatlari quyidagilardan iborat. Birinchidan, ushbu uslub sizga hikoyada etishmayotgan ko'plab elementlarni olib, terapevtik vaziyatda o'ziga xos xatti-harakatlar doirasini kengaytirish imkonini beradi. Ikkinchidan, bu diqqatni jamlash ob'ekti va o'z faoliyatini boshdan kechirish usulining o'zgarishiga olib keladi. Biror narsa haqida gapirganda, inson o'z muammolariga, o'tmishdagi holatlar va voqealarga e'tibor qaratadi. Gestalt terapiyasida bemor o'ziga sub'ekt sifatida e'tibor qaratadi, u nima qiladi va muayyan terapevtik vaziyatda buni qanday boshdan kechiradi. Diqqatni jamlashning ushbu yo'nalishi eng muhimi bo'lib tuyuladi, chunki psixoterapiya jarayoni inson faoliyatini tashkil qilishni o'zgartirishga qaratilgan va bu o'zgarishning ehtimoliy natijasi "ishlar" va "muammolar" holatining o'zgarishi bo'ladi. bemorning. Terapevt bemorga faol o'z-o'zini eksperiment shaklida harakat qilishni taklif qiladi va rag'batlantiradi. Bemor eksperiment predmeti bo'lib, o'z faoliyatini tashkil etishning muhim elementlarini kashf qilish, ushbu sohada o'zgarishlarni amalga oshiradigan harakatlarni boshdan kechirish va o'zida yordam topish imkoniyatiga ega.
Shunday qilib, Perls tajribani tushunishning sababiy yondashuvini funktsional yondashuvga qarama-qarshi qo'yadi. Boshqacha aytganda, u yoki bu harakatning "nima uchun" sodir bo'lishi emas, balki uning "qanday" sodir bo'lishi muhimdir.
Gestalt terapiyasida qo'llaniladigan texnik protseduralar ishning ikkita asosiy sohasi atrofida birlashtirilgan. Ular chaqiriladi tamoyillar va o'yinlar. Terapiyaning dastlabki bosqichida printsiplar kiritiladi va ularning soni juda ko'p emas, lekin o'yinlar soni cheklanmagan. Printsiplar bemor rioya qilishi kerak bo'lgan qat'iy ko'rsatmalar to'plami emas. Ular ongni kengaytirish va atrof-muhit va o'zi bilan eng to'liq aloqa qilish uchun qulay bo'lgan xatti-harakatlar va shart-sharoitlarning afzal yo'nalishlarini ko'rsatadi.