Gidrosfera va uning xususiyatlari

Gidrosferaning geoekologik xususiyatlari

Reja:
1. Gidrosfera to`g`risida tushuncha.

2. Global su aylanish va erning yillik suv balansi.
3. Dengiz suvi tarkibining xususiyatlari
4. Okean suvlarining termik va gaz rejimi.
5. Okean suvlarining harakati.
6. Okeanning vertikal zonalari va suv massalari.
Gidrosfera to`g`risida tushuncha.
Gidrosfera erning su qobig`i bo`lib, u er po`sti va atmosfera o`rtasida joylashgan. Gidrosferadagi umumiy suv miqdori 1385984,6 ming km3. M.I.Lpvovich maolumotlariga ko`ra bu iqdor 1454000000 km3. Bu qobiqdagi suvlarni dunyo okani, qurqlik va atmosfera suvlariga bo`lishadi. Dunyo okeanida gidrosferaning 96,5 foiz suvi to`plangan. Quruqlik suvlari yuza va er osti suvlariga bo`linadi. Yuza suvlari gidrosfera suvlarining 1,97 % ni, er er osti suvlari esa 1,70 % ni, atmosferadagi suv esa 0,001 % ni tashkil etadi.
Er yuzasining 70,8 % ni suv qoplaydi. Uning maydoni 361 mln km2. Gidrosferaning tarkibiy qismlaridagi suv miqdori bir-biridan ancha farq qilsada, lekin ularning umumiy suv aylanishidagi faoligi ham bir xil emas. Masalan, daryo suvlarining aylanish davri 12 sutkaga,atm suvlariniki - 10 sutkaga, tuproq suvlariniki - 1 yilga, dunyo okeani suvlari - 2600 yilga, qutb muzliklari - 9700 yilga teng.


Global suv aylanishi va erning yillik suv balansi.
Gidrosferani dinamik sistema sifatida rivojlanishida troposfera va er ostidagi suvlarning to`xtovsiz harakati muhim rol o`ynaydi. Suvning geografik qobiqdagi global aylanishiga quyosh energiyasi, havoning gorizontal harakati va erning tortish kuchi xizmat qiladi.
Quyosh energiyasi taosirida okean va quruqlik yuzasidagi suvlar bug`lanadi. Okean sularini bug`lanishi quruqlik yuzasiga nisbatan 6,6 marta ko`p suvni bug`latadi. Global suv aylanishiga gidrosferaning 525,1 km3 miqdoridagi suvi qatnashadi. Bu suv miqdori har yili 1 km2 er yuzasidan bug`langan suv miqdori - 1030 mm ga teng. Shu miqdordagi teng. Shu miqdordagi suv yana yog`in tarzida er yuzasiga qaytib tushadi.