Gidrostatikaning qonunlari va uning texnikada qo`llanilishi

Gidrostatik bosim kuchining har xil sirtlarga tasiri

REJA:

• Paskal qonuni.
• Gidrostatik mashinalar.
• Tekis sirtga ta'sir qiluvchi bosim.
• Bosim epyurasi.
• Arximed qonuni.
• Jismlarni suyuqlikda suzishi.Suzuvchanlik.

1. Suyuqliklarda bosimning uzatilishi. Paskal qonuni

• Suyuqlik solingan va og`zi porshen bilan yopilgan idish olamiz. Suyuqlik erkin sirtidagi bosim po bo`lsin. U holda biror A nuqtadagi absolyut bosim pA = p0 + hA ga V va S nuqtalarda esa
• pV = p0 + hV, rS = r0 + hS
• ga teng bo`ladi.
• Agar porshenni VS masofaga (4.1-rasm) siljitsak, u holda suyuqlik erkin sirtidagi bosim ∆p ga o`zgaradi. Suyuqlikning solishtirma og`irligi bosim o`zgarishi bilan deyarlik o`zgarmaydi.

Paskal qonunini tushuntirishga doir chizma

• Shuning uchun A, V va S nuqtadagi bosim quyidagicha bo`ladi:
• pA = p0 + ∆p + hA,
• pV= p0 + ∆p + hV,
• pS = p0 +∆p + hS,
• Bundan quyidagi xulosa kelib chiqadi: suyuqlikka tashqaridan berilgan bosim suyuqliknning hamma nuqtalariga bir xil miqdorda tushadi (uzatiladi). Bu Paskal qonuni sifatida ma'lum ko`pchilik gidromashinalarning tuzilishi va ishlashi ana shu qonunga asoslangan.

Paskal qonunining texnikada qo`llanilishi. Gidrostatik mashinalar

• Gidrostatikaning asosiy qonunlari asosida ishlaydigan mashinalar gidrostatik mashinalar deb ataladi. Ularda bosimning uzatilish qonuni (Paskal qonuni) muhim rol o`ynaydi. Bu mashinalarga gidropresslar, gidroakkumulyatorlar, damkratlar va boshqalar kiradi.

• Gidropressning sxemasi.

Gidroakkumulyatorlar.

• Gidravlik sistemalarda bosim va suyuqlik sirtini ortib ketishi yoki kamayish hollari bo`ladi. Bunday hollarda bosim va sirtni normallashtirish uchun gidroakkumulyatorlardan foydalaniladi. Ular suyuqlik sirti yoki bosimi ortib ketganda yuqori bosimdagi suyuqlikning bir qismini o`ziga olib sistemadagi bosim va sirtni kamaytiradi, teskari holda esa o`zidagi suyuqlikni sistemaga berish yo`li bilan bosimni va sirtni oshiradi. Gidroakkumulyatorlar, gidrotormozlar, ko`targichlar, presslar, chigirlar va boshqa gidromashinalar ishlatiladi.

Pnevmatik gidroakkumulyator sxemasi.

• Pnevmatik gidroakkumulyator sxemasi ko`rsatilgan. U korpus 1, diafragma 2 dan tuzilgan bo`lib, shtutser 4 orqali gidrosistemaga ulangan bo`ladi. Shtutser 5 gidroakkumulyatorni gaz bilan to`ldirish uchun xizmat qiladi. Shayba 3 esa gazning rezina diafragmani korpusga (akkumulyatorda bosim kamayganda) ezib kuyishidan saqlaydi.

Gidromultiplikator chizmasi

• Bo`shliq 2 dagi chegirma bosimni hisobga olmaganimizda uchinchi bo`shliqdagi bosim quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
• p3 = p1 (D1 / d3 ) 2 гmek bu yerda: g-gidravlik qarshiliklarini hisobga oluvchi koeffitsiyent;
• mek-mexanik qarshiliklarni hisobga oluvchi koeffitsiyent;
• Gidromultipliqatorlarning sarfi suyuqlik sarfining miqdoriga qarab hisobga olinadi va ular suyuqlik sarfining kichik qiymatlari uchun ishlatiladi. Suyuqlik sarfi katta o`zgarishlarga to`g`ri kelganda bunga qaraganda boshqacharok sxemalar ishlatiladi.