Gimnastika mashg’ulotlarida shikaslanishni oldini olish va xavfsizlik qoidalari

II-BOB. Harakatli o’yinlarni nazorat qilish.
2.1. Shikastlanishning oldini olish tadbiri sifatida ekanligi
Mashq bajaruvchi, mashq bajarayotib muvaffaqiyatsizlikka uchraganda o`qituvchi yoki gimnastikachi unga vaqtida yordam berishga tayyor turishini shimoya qilish deb tushunish kerak.
Himoya qilishdan yordam ko`rsatishning farqi shundaki, yordam ko`rsatganda qo`llab yuborish turtki berib qo`yish, shug`illanuvchi bajarilayotgan sharakat, ketma-ketligi bo`ylab «surib borish» nazarda tutiladi.
Himoya qilish va yordam ko`rsatish ayniqsa qaltisroq sharakatlar bajarayotganda anchagina psixologik ashamiyatga ega bo`ladi.
Turli gimnastika mashqlarini texnikasini o`zlashtirayotganda jismoniy yordam ko`rsatishning shug`illanuvchilarda aniq sharakat tasavvurining shakllanishiga ko`maklashadi.
Quyidagilar jismoniy yordam ko`rsatishning asosiy turlariga kiradi.
a) sharakat bo`ylab «surib borish».
b) sharakatning eng qiyin qismida ozgina ko`maklashib yuborish.
v) shug`ullanuvchining statik sholatlarda qo`llab qo`vvatlash «surib borish» sharakatini bir butun sholda o`rganib olishni osonlashtiradi. «surib borish» foydalanilganda o`qituvchi o`quvchining faoliyatini bug`maydigan darajada jismoniy kuch sarflab yordam berishi lozim. ozgina yordamlashib (turtki berib) yuborish sharakatning aloshida fazalari bajarilayotganda qo`llaniladi, xalos.
Shug`illanuvchi dastlabki, oraliq va pirovard sholatlarda bo`lganida, ayniqsa gimnastikachi kuchini shali etarlicha to`g`ri sarflay olmaydigan vaqtlarda murabbiy uni qo`llab-quvvatlab turadi.
Qo`llab-quvatlash paytida gimnastikachining gavdasi snaryadga nisbatan to`g`ri sholatda (masalan, osilish, tayanish) bo`lishiga ko`maklashadi yoki kerakli vaqtda qo`llarni ko`chirib turishga imkon yaratib beriladi. chunonchi, oldinga siltanib turib orqaga aylanishni (bruslarda) o`rganayotganda o`qituvchi shug`illanuvchini oldinga siltanishdan eng yuqori nuqtasida tutib turadi. aylanishdan keyin u qo`llarini yog`ochlarga o`z vaqtida to`g`ri qo`yib olishga yordam beradi.
Jismoniy yordamning turli xillaridan foydalanish natijasida gimnastikachida to`g`ri sharakat tasavvurlari shakllanadiki, bu tasavvurlar mashqlarni bajarish jarayonida mushim rol o`ynaydi. mashqlarni ijro etish texnikasi takomillasha borgan sari o`quvchilarga yordamlashishdan sarflanadigan kuch darajasi kamaya borib, keyinchalik mutlaqo to`xtaydi.
Belgilarga kiradi:
ayrim shollarda shug`ullanuvchilarni vrachga
yuborish zarur:

1. 
   diqqat-e`tiborining kamayishi, lanjlik loqaydlik;
   
2. 
   mashqlarni bajarish sifatining yomonlashishi;
   
3. 
   sharakatlar muskullarining buzilishi;
   
4. 
   rang uchishi, oyoq-qo`l titrashi va shokazolar:
   

qattiq charchashning oldini olish uchun quyidagilarni bajarish zarur:

1. 
   mashg`ulotlarda yuklamalarni to`g`ri tartibga solib borish.
   
2. 
   bir xildagi sharakatlari bor qaltis mashqlarni (aylanish, dumbaloq oshish, dumalanish, qattiq joyga tushadigan sharakatlar, sakrashlar va shokazolarni) bajaravermaslik.
   
3. 
   mashqlar ijro etilishini engillashtiradigan shart-sharoitlardan (yordam ko`rsatish shimoya qilish, texnika vositalar, yordamchi mashqlar va shokazolardan) foydalanish.
   
4. 
   umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlik vositalaridan oqilona foydalanib, jismoniy qobiliyatni muntazam ravishda takomillashtirib berish.