Normurodov Shoxzod - Tashqi qarz deganda mamlakatning tashqi kreditlar bo‘yicha umumiy qarzi va ular bo‘yicha to‘lanmagan foizlar tushuniladi.
- Mamlakatning umumiy tashqi qarzi – mahalliy iqtisodiyotning xorijliklar (xorijiy davlatlar, xalqaro moliyaviy institutlar va boshqalar) oldidagi amaldagi, (ya'ni hali to'lovlari amalga oshirilmagan) kelajakda ma'lum bir muddatda qaytarilishi talab qilinadigan majburiyatlarini o'zida aks ettiradi.
- Qarz beruvchi tomonidan taqdim qilingan moliyaviy mablag' qarzning asosiy miqdori deb atalib, unga ma'lum foizda ustama hisoblab boriladi. Qarzning asosiy miqdoridan foydalanish evaziga qarz shartnomasiga amal qilish davrida qarz oluvchi tomonidan qarz beruvchiga hisoblangan ustama ko'rinishida foiz to'lovlari hamda qarzni qaytarish jadvaliga muvofiq asosiy miqdor to'lovlarini amalga oshiradi. Bunda tahliliy maqsadlarda tashqi qarzlar muddatlari bo'yicha qisqa (so'ndirilish muddati 1 yilgacha bo'lgan) hamda uzoq muddatli qarzlarga (so'ndirilish muddati 1 yildan uzoq bo'lgan) tasniflanishi mumkin.
Mamlakatning tashqi qarzi xavotirli darajaga oshib borayotganining sabablari: - 1) Mamlakatning yuqori birlamchi byudjet taqchilligi.
- 2) Qarzga xizmat ko'rsatishning yuqori darajasi.
- 3) Valyuta kursining oshishi.
- 4) Ichki qarz bozori bilan bog'liq muammolar.
Qarz yukining ortishiga ta'sir etuvchi omillar - 1. Favqulodda vaziyatlarning paydo bo'lishi (urushlar, yirik tabiiy ofatlar).
- 2. Soliq tizimining nomukammalligi.
- 3. Davlat rahbariyatining layoqatsizligi, uning mamlakatdagi moliyaviy ahvolni nazorat qila olmasligi.
4. Boshqa davlatlarga bepul yordam ko'rsatish. - 5. Boshqa davlatlardan qarz olishning mumkin emasligi.
- 6. Davlat byudjeti mablag'larini o'g'irlash.
- 7. Aholining xarid qobiliyatining pastligi.
2022-yil yakuni bo‘yicha jami davlat tashqi qarzidan (29,2 mlrd dollar) 33,4 foizi yoki 8,6 mlrd dollari davlat budjetini qo‘llab-quvvatlashga yo‘naltirilgani ko‘rsatilgan. Davlat tashqi qarzining kreditorlar kesimida taqsimlanishi (01.01.2023-yil). o’lchov birligi mlrd. AQSH doll O‘zbekistonning asosiy kreditorlari Xitoy eksimbanki, Xitoy davlat taraqqiyot banki, Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligi va boshqa mamlakatlarning xorijiy hukumat moliya tashkilotlari hissasiga to‘g‘ri kelib, asosan turli investitsion dasturlarni davlat kafolatlari ostida moliyalashtirilishi uchun qarz mablag‘lari jalb etilgan. - O‘zbekistonning asosiy kreditorlari Xitoy eksimbanki, Xitoy davlat taraqqiyot banki, Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligi va boshqa mamlakatlarning xorijiy hukumat moliya tashkilotlari hissasiga to‘g‘ri kelib, asosan turli investitsion dasturlarni davlat kafolatlari ostida moliyalashtirilishi uchun qarz mablag‘lari jalb etilgan.
- Kreditorlar oldidagi qarzdorlik bo‘yicha xarajatlar davlat korxonalari tomonidan investitsion loyihalarni moliyalashtirish natijasida tushgan mablag‘lar hisobidan so‘ndiriladi.
- E’tiboringiz uchun raxmat!
Do'stlaringiz bilan baham: |
