Globallashuv jarayonlari va g‘oyaviy-mafkuraviy xavfsizlik masalalari kayumova Nodira Zaynitdinovna

---

Международный научный журнал № 5 (100), часть 1 
«Научный импульс» Январь, 2023 
1313 
GLOBALLASHUV JARAYONLARI VA G‘OYAVIY-MAFKURAVIY XAVFSIZLIK 
MASALALARI 
Kayumova Nodira Zaynitdinovna
Chirchiq Davlat Pedagogika Universitetining Turizm fakulteti tyuteri
 
Annotatsiya: Ushbu maqolada globallashuv va bu jarayon ortidan yuzga kelayotgan 
turli tahdidlar haqida fikr yuritiladi. Yoshlarni mana shu globallashuv jarayoni bilan bog'lab 
turadigan axborot xurujlaridan, yot ma'naviy ta'sirlardan ximoya qilishda milliy urf -odatlar 
va qadriyatlarning ahamiyati masalalari tahlil qilingan. 
Kalit so’zlar: Globallashuv, axborot, demokratiya, madaniyat, kommunikatsiya, milliy 
o‘zlik, texnologiya, integratsiya, ommaviy madaniyat 
Аннотация: В этой статье обсуждается глобализация и различные угрозы, 
связанные с этим процессом. Анализируются вопросы важности национальных 
традиций и ценностей в защите молодых людей от информационных атак и 
чуждых духовных влияний, связывающих их с этим процессом глобализации. 
Ключевые 
слова: глобализация, информация, демократия, культура, 
коммуникация, национальная идентичность, технологии, интеграция, массовая 
культура. 
Abstract: This article discusses globalization and the various threats that follow this 
process. The issues of the importance of national traditions and values in protecting young 
people from information attacks and alien spiritual influences that connect them with this 
process of globalization are analyzed. 
Keywords: Globalization, information, democracy, culture, communication, national 
identity, technology, integration, popular culture 
KIRISH 
Tarixda bir xalqni o‘ziga tobe qilishni istagan kuchlar avvalo uni o‘zligidan, tarixidan, 
madaniyatidan judo qilishga intiladi. Xitoy donishmandi Konfutsiy bundan 2700 yil oldin o‘z 
imperatoriga shunday maslahat bergan ekan: «Hoqonim, agar biror mamlaktni bosib olib, u 
yerda uzoq hukmronlik qilmoqchi bo‘lsangiz, dastavval usha yerda yashayotgan xalqni o‘z 
tarixiy madaniyatidan mahrum eting, ma’naviy buxronni kuchaytiring. O‘z madaniyatidan 
bebahra bo‘lib, ma’naviy qashshoqlik holatiga uchragan xalq uyushmaydi, ichki nizolar 
girdobiga o‘raladi, sizga qarshilik ko‘rsata olmaydi. Bunday holga kelgan xalqni, mamlakatni 
idora qilish qiyin bo‘lmaydi». Dunyoning mafkuraviy manzarasini tubdan o‘zgartirib, 
insoniyat, tabiat va jamiyatga birdek havf solayotgan globallushuv hodisasi madaniyat va 
ma’naviyatni barbod etish, milliy til, urf-odatlar kamolotiga yo‘l bermaslik itoat ettirilgan 
xalqni jilovda ushlab turishning eng zarur va nozik yo‘llaridan biridir. M ustamlakachi va 
bosqinchilar Xitoy donishmandi aytgan gaplarni oldindan rejalashtirib qo‘yishadi. 
Madaniyat, ma’naviyat va ma’rifat zarbaga uchrab, xalqning, mamlakatning ma’naviyati va 

---

Международный научный журнал № 5 (100), часть 1 
«Научный импульс» Январь, 2023 
1314 
ma’rifati barbod bo‘laversa, odamlar o‘z-o‘zidan e’tikodsiz bo‘lib ketadi. Unday o‘lkada, 
mamlakatda siyosiy manqurtlik, beparvolik boshlanadi. Oxir-oqibatda milliy g‘urur, iftixor, 
milliy qadriyatlar asta-sekin zaiflashib shunday o‘lkani, mamlakatni, uning xalqini itoatda 
qo‘lga aylantirish mumkin. Bugungi kunda “Globallashuv” atamasi atrofida kechayotgan 
bahslarda turlicha munosabatlar kuzatilmoqda. Ayrimlarning fikricha, bu jarayonlarni 
bo‘lajak xalqaro fuqarolik jamiyatining alomati, yangi dunyo va demokratiya davrining 
boshlanishi deb hisoblaydi. Boshqalar uchun globallashuv G‘arbning, asosan Amerikaning 
iqtisodiy va siyosiy gegemoniyasi bo‘lib, uning natijasida madaniyat butun dunyoda bir xil 
shaklga kirib, Disneylendning o‘ziga xos jalalangan ko‘rinishini kasb etadi. Albatta, bunday 
qarashlar asosga ega bo‘lsa-da, alohida olinganda hozirgi dunyoning manzarasini to‘liq aks 
ettirmaydi. Masala anchayin murakkab. Ammo shunisi shubhasizki, globallashuvning voqe 
bo‘lishiga sabab bo‘lgan iqtisodiy va texnologik o‘zgarishlar jiddiy ijtimoiy va siyosiy 
muammolarini keltirib chiqardi. Globallashuv jarayonlari eng ilg‘or, yangi texnologiyalar 
asosida ishlab chiqarishni texnik qayta jihozlash, tezkor zamonaviy kommunikatsiya va 
aloqa vositalari tizimlarining rivojlanishi, ilmiy, texnik va boshqa, odamlar hayot-faoliyati 
uchun zarur bo‘lgan axborotni jamlash va taqsimlash, mehnat unumdorligini ta’minlash 
uchun qulay sharoit yaratib, bu borada cheklanmagan imkoniyatlarga yo‘l ochmoqda. Bu, 
o‘z navbatida, mamlakatlarning o‘zaro yaqinlashuviga, jahon iqtisodiyoti tizimiga 
integratsiyalashuvi jarayonlarini faollashtirishga hizmat qilmoqda. Ammo globallashuv 
jarayonlarining hozirgi dunyoda bir qator ixtilof va ziddiyatlarni keltirib chiqarayotgan 
jihitlarini ham e’tibordan qochirish mumkin emas. Bular qatorida avvalo madaniyat va 
uning bosh tomirini tashkil etgan ma’naviy-axloqiy qadriyatlarga bo‘lgan munosabat jiddiy 
e’tiborni talab etadi. Bugungi kunda ular har qayday mamlakat, xususan, O‘zbekiston 
uchun olg‘a harakat qilishning samarali sharti, jamiyat ma’naviy-axloqiy sog‘lomligining 
kafolati, kuchli davlat sifatida jahon hamjamiyatida munosib o‘rin egallashiga bo‘lgan umid 
tayanchini tashkil etadi.