Glossariy informatika – kompyuterlar yordami va ularni


Download 298.04 Kb.
Pdf ko'rish
bet42/42
Sana08.01.2022
Hajmi298.04 Kb.
#246053
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   42
Bog'liq
4 GLOSSARIY

Elektron  taqvim.  U  jadval  protsessoridan  iborat,  ma’lumotlarni  tarmoq  bo‘ylab  uzatish 

vositasiga ega bo‘lib, tashkilot boshqaruvchilari va boshqa xodimlarining ish jadvalini saqlash va 

ular  bilan  turli  harakatlarni  amalga  oshirish  uchun  kompyuterning  tarmoq  variantidan 

foydalanishning yana bitta imkoniyatidir. 



Kompyuter  konferensiyalari  muayyan  muammoni  hal  qilayotgan  guruh  ishtirokchilari 

axborot bilan almashinish uchun kompyuter tarmog‘idan foydalanadi. 



Audiokonferensiyalar. Ular firmaning hududiy jihatdan uzoqda joylashgan xodimlari yoki 

bo‘linmalari o‘rtasida kommunikatsiyalarni saqlab turish uchun audioaloqadan foydalanadi. 



Biometriya –  bu  insonning  o‘zgarmaydigan  biologik  belgilariga  asosan  aynan 

o‘xshashlikka tekshirishdir (identifikatsiya). 



Kriptografiya  -  axborotlarni  aslidan  o‘zgartirilgan  holatga  o‘tkazishlarning  matematik 

uslublarini topish va takomillashtirish bilan shug‘ullanadi. 



Kriptografiya  ochik  matnlarni  shifrlash  masalalarining  matematik  uslublari  bilan 

shug‘ullanadi. 

 Kriptoanaliz esa shifrlash uslubini (kalitini yoki algoritmini) bilmagan holda shifrlangan 

matnniig asli xolatini topish uslublari masalalari bilan shug‘ullanadi. 



Alfavit – axborotlarni kodlashtirish uchun foydalaniladigan chekli sondagi belgilar to‘plami. 

Matn – alfavitning elementlaridan (belgilaridan) tashkil topgan tartiblangan tuzilma. 

SHifrlangan  –  ochiq  matn  deb  ataluvchi  dastlabki  matnni  shifrlangan  matn  holatiga 

o‘tkazish jarayoni. 



Deshifrlash – shifrlashga teskari bo‘lgan jarayon, ya’ni kalit yordamida shifrlangan matnni 

dastlabki matn holatiga o‘tkazish. 



Kalit – bevosita dastlabki matnni shifrlash va deshifrlash uchun zarur bo‘lgan ma’lumot. 

Kriptografik  sistema  –  ochiq  matnni  shifrlash  (deshifrlash)  jarayonini  tashkil  etuvchi 

amallar majmui bo‘lib, alfavitlar belgilarini almashtirishlar ketma-ketligidan iborat. 



Simmetrik kriptosistemalarda shifrlash uchun ham va deshifrlash uchun ham bir xil kalit 

(uslubdan) foydalaniladi. 



Ochiq kalitli kriptosistemalarda ikkita kalitdan foydalaniladi – o‘zaro matematik bog‘liq 

bo‘lgan ochiq va yopiq kalitlardan. Bunda ma’lumotlar hammaga ma’lum bo‘lgan ochiq kalit bilan 

shifrlanadi  va  faqat  ma’lumot  yuborilayotgan  shaxsga  ma’lum  bo‘lgan  yopiq  kalit  bilangina 

deshifrlanadi. 



Kalitlarni  taqsimlash  va  kalitlarni  boshqarish  –  kalitlarni  foydalanuvchilar  orasida 

taqsimlash va shu kalitlarni yaratish jarayonlarini o‘z ichiga oladi. 



Elektron  (raqamli)  imzo  –  matnga  ilova  qilinadigan  kriptografik  almashtirishdan  iborat 

bo‘lib,  shu  matn  jo‘natilgan  shaxsga  matnning  haqiqiy  yoki  nohaqiqiy  ekanligini  aniqlash 

imkonini beradi. 

Kriptobardoshlik  –  shifrlash  kaliti  noma’lum  bo‘lgan  holda  shifrlangan  matnning 

deshifrlashni qiyinlik darajasini belgilaydi.  



Ekspert  tizimi  menejerga  yoki  mutaxassisga  tizimlarda  to‘plangan  bilimlarga  doir  har 

qanday muammo bo‘yicha maslahat olish imkoniyatini beradi. 




Sun’iy intellekt deyilganda, odatda kompyuter tizimlarining shunday harakatlarni bajarish 

qobiliyati tushuniladiki, agar bu harakatlarni odam bajarganda uni intellektual deb atash mumkin 



bo‘lardi. 

 

Download 298.04 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   42




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling