Glossary 0ta Falsafa

17)“Dao” — ―tabiat qonuni‖, ―Si‖ — borliqning asosida yotgan 
besh unsur, ―yan‖ — ―yorug’lik kuchi‖, ―in‖ — ―zulmat
kuchi‖, ―metafizika‖ — qadimgi Yunonistonliklar fikricha,
―borliqning asosini o’rganadigan dastlabki falsafiy maktab‖.
18)Anxra Manyu - Zardushtiylikda yovuz kuchlar, zulmat va
o’lim boshlig’i, Axuramazdaning dushmani, inson ruhiyatidagi
salbiy hissiyotlarning timsoli. Olamning yagona hukmdori
bo’lmish Vaqt bir-biriga zid ikki buyuk qudrat Axuramazda va
Anxra Manyu ruhlarini vujudga keltiradi. Borliq ana shu kuchlar 
tomonidan navbatma-navbat boshqarilib turiladi.
19)Axura Mazda - «Avesto» ta’limotida zulm va qabohat
egallagan dunyoga, shu jumladan, umidsizlikka uchragan kishilar
qalbiga yorug’lik, ezgulik nurini taratuvchi, kishilarni o’z kuchiga
ishonchini mustahkamlashga, kelajak abadiy hayotga istagini 
kuchaytiradigan va unga yunaltiruvchi qudratli kuch sifatida madx 
qilinadi.
20)Moniy - Moniy Ibn Fatak monizm ta’limotining asoschisi.
Naqqosh va rassom. Markaziy Osiyo, Eron, Hindiston buylab
safar qilib, zardushtiylik, buddaviylik, braxmanlik kabi turli diniy 
ta’limotlar bilan tanishadi. Dunyo, ziyo va zulmatning abadiy kurash
maydoni, insonning vazifasi esa, yovuzlikni uzil-kesil yo’q kilish 
uchun ezgulikka ko’maklashishdir. Bu g’oya Moniy axloqiy 
ta’limotining asosini tashkil etadi.
21)Mazdakiylik - diniy falsafiy ta’limot. Asoschisi Mazdak (470-
529). Mazdak xalq ommasining zardushtiylik koxinlari va 
zodagonlariga qarshi kurashini boshqargan. Mazdak ta’limotiga 
binoan, olamda bo’ladigan jarayonlar ongli va biror maqsadni ko’zlab 

---

harakat qiluvchi ezgulik, yoruglik manbai bilan ko’r-ko’rona va 
tasodifiy harakatlanuvchi korong’ilik manbai o’rtasidagi kurashdan
iborat. Bu kurash «yaxshilik»ning «yomonlik» ustidan mukarrar 
galabasi bilan tugallanadi.