Билиш назарияси: асосий муаммолари ва йўналишлари РЕЖА: - 1.Билиш назариясининг предмети. Гносеологиянинг моҳияти ва мазмуни. Оптимизм. Скептицизм. Агностицизм.
- 2. Билимнинг асосий турлари.
- 3. Билиш шаклларининг ўзига хос хусусиятлари.
«Гносеология» - соф фалсафий категория. Унинг номи юнонча gnosis – билим, илм ва logos – таълимот, фан сўзларидан келиб чиққан. Сўзма-сўз маъноси - «билиш ҳақидаги таълимот (фан)», «онг ҳақидаги таълимот (фан)» - Гносеология фанида ўрганилади
- инсоннинг дунёни
- билиш имконияти
- инсоннинг ўзликни
- англаш жараёни
- билишнинг
- билмасликдан
- билим сари юксалиши
- билимлар табиати ва
- уларда акс этувчи
- нарсаларнинг ўзаро
- нисбати
Гносеологиянинг асосий муаммоси бизнинг барча билимларимиз тажрибада синалганми? деган «оддий» масалани ечишдан иборат - инсонда туғма ғоялар, адолат,
- инсонийлик, уйғунлик ғоялари
- ва тажрибадан олиниши
- мумкин бўлмаган бошқа ғоялар
- мавжудлигидан келиб чиқади
- инсон, инсоният шахсий ёки
- ижтимоий тажрибага
- эга бўлгунга қадар
- бирон-бир ғоя мавжуд бўлинишни
- инкор этадилар
- Унинг маъноси шундаки,
- онг ўзини тутиш этикасининг асосида туради
- Ҳаётнинг асосида онгли бошланиш (яъни, яшаш онгли)ётади. Бу фикр билан рационализм идеализмга яқин (масалан, Платоннинг «соф ғоялари», оламга ва унинг инъикоси сифатида
- дунёнинг борлиги)
- Ҳаётнинг бошланишида
- онг ётади
- Гносеологик рационалистлар ўрта аср теологияси ва сколастикасига қарши чиққанлар, улар ўз фалса-фасида онгни инкор этиб, худонинг ҳақиқатини билишнинг асоси, деганлар.
- Эмпириклар билан мунозарадаги асосий далиллар
- Билимнинг асосида ақл билан қайта ишланмаган амалиёт ётади
- Ақл мустақил кашфиётлар қилиш мумкин, амалиётда ҳам кўриб чиқмай ҳам кейинчалик бу амалда синалади
- Лекин рационализм идеализм билан бир нарса эмас, чунки унинг мазмуни материяга нисбатан бирламчилиги эмас, ҳаётнинг онглилиги
- Шундай қилиб, рационалистлар худонинг ёки бошқа онгнинг ҳаётнинг ички мантиқининг борлигига ишонувчилардир (Демокрит, Эпикур)
Do'stlaringiz bilan baham: |
