"Grammatika" ning ta'rifi

Nazorat savollari:
1. “Matematik lingvistika“ atamasi va uning ikki ma’nosi.
2. Matematik lingvistika tilshunoslikning tarkibiy qismi sifatida.
3.L.Blumfildt, R.Yakobson, N.Xomskiy, N.Trubetskoylar formal grammatika yaratish nazariyasining asoschilari sifarida.
4. Ifodalanuvchi grammatika va aniqlovchi grammatikaning o’zaro munosabari.
5. Til birliklarini matematik tahlil qilish metodlari va ularning uch ko’rinishi: a) nazariy to’plamlik belgilarini aniqlash metodlari; b) transformatsion yoki algoritmlik belgilarini aniqlash metodlari; v) ehtimollik belgilarini aniqlash metodlari.
6. G.Kantor to’plamlar nazariyasining asoschisi sifatida.
7. Tilshunoslikdagi komponent tahlil metodi va uning to’plamlar nazariyasi bilan o’zaro munosabari.
8. To’olamlardagi binar munosabatlar va ularning uch xususiyati: a) refleksivlik xususiyati; b) simmetriklik xususiyati; v) tranzitivlik xususiyati.
9. Transformatsion yoki algoritmlik belgilarini aniqlash jihatdan til birliklarini tahlil qilish metodlari.
10. Tilni ehtimollik belgilariga ko’ra tahlil qilish metodlari. O’zbek tilida so’z boshida kelish jihatidan faol bo’lgan tovush (harf)larni aniqlash usullari.


Adabiyotlar:

1. Baskakov N.A., Sodiqov A.S., Abduazizov A.A. Umumiy tilshunoslik. – Toshkent: O’qituvchi, 1979. – B. 116-131.

2. Usmonov S. Umumiy tilshunoslik. – Toshkent: O’qituvchi, 1972. – B. 190-201.
3. Fayzullayev O. Matematika va falsafa yoxud matematika falsafiy nuqtai nazardan qanday fan? // “Ma’rifat” gazetasi, 2005-yil 26-fevral.
4. Eshqobil Shukur. Ona tilimiz “hujayralari” yoxud zo’z matematikasi // “O’zbekiston adabiyoti va san]ati”, 2006 yil 24 fevral, 8 (3837)-son.
5. Nurmonov A., Yo’ldoshev B. Tilshunoslik va tabiiy fanlar. – Toshkent, 2001. – B. 56-70.
6. Nurmonov A. Struktur tilshunoslik: ildizlari va yo’nalishlari.–Andijon, 2006. – B. 120-133.
7. Isomiddinov Z. O’zbek tilida tovushlar intensivligi // Til va adabiyot ta’limi, 2005. № 1. - B. 88-91.
8. Otaqo’ziyev D. Tilshunoslik va matematikaning aloqasi haqida // O’zbek filologiyasining dolzarb masalalari (respublika ilmiy-nazariy anjumani materiallari). – Namangan, 2006. – B. 349-252.
9. Rajabov B., Zaynutdinova Z. “Oltin kesim”ga mos tushgan “Xamsa” // “Ma’rifat” gazetasi, 2006-yil 8-fevral, 11(7828)-son.

1 Nurmonov A. Struktur tilshunoslik: ildizlari va yo’nalishlari. – Andijon, 2006. – B. 126-129.

2 Isomiddinov Z. O’zbek tilida tovushlar intensivligi // Til va adabiyot ta’limi, 2005. № 1. - B. 88-91. 10. Yo’ldoshev B. Matematik va kompyuter lingvistikasi (uslubiy qo’llanma). – Samarqand: SamDU nashri. 2007. – B. 31-32.
11. Muxamedova S. Kompyuter lingvistikasi (metodik qo’llanma). – Toshkent: ToshDPU nashri, 2007. – B. 17-21.
12. Bushuy T., Safarov Sh. Til qurilishi: tahlil metodlari va metodologiyasi. – Toshkent: Fan, 2007. – B. 138-149.
13. Ikromova H.Z. Inson - kompyuter - kelajak. – Toshkent: O’zbekiston, 1991. – B. 48-87.



10- MA’RUZA