Gravitatsion va magnit anomaliyalarining geologik talqini Geofizikaviy tadqiqot usullari kafedrasi oʼqituvchisi: Ziyabov Sh. R. Maʼruza №9

Gravitatsion va magnit anomaliyalarining geologik talqini
Geofizikaviy tadqiqot usullari
kafedrasi oʼqituvchisi: Ziyabov Sh.R.
Maʼruza №9
Ернинг ҳамма территориялари 1:500000 ва ундан майда масштабли ҳудудий хариталаш билан қопланади. Мақсади – Ер қобиғининг тузилишини ўрганиш, қалинлигини баҳолаш, тектоник районлаштириш, катта тузилмаларни аниқлаш, пойдеворнинг тузилишини ўрганишдир. Натижалар сифатли талқин қилинади. Агар, таянч сейсмик профиллар бўлса, гравиметрик натижалар миқдорли талқин қилинади.
Континентлар ва океанлар, катта ҳудудлар тадқиқотлари натижасида Ер қобиғининг қалинлиги (H) ва оғирлик кучи аномалиялари орасида корреляцион боғланиш борлиги аниқланган (1-расм).
1-расм
Геосинклинал соҳалар кучли манфий ∆gб аномалиялар билан (-560 мгалгача) белгиланади; платформалар кучсиз (±100мгалгача) ҳар хил ишорали аномалиялар билан тавсифланади; океанларда – мусбат (+400) аномалиялар кузатилади. Ер қобиғи қалинлиги кичик бўлса, аномалиянинг кучланганлиги ошади (2-расм).
2-расм
Ер қобиғи остида ётган жинсларнинг зичлиги (3.2г/см3) устида ётганларга (2.7 г/см3) нисбатан катта бўлганлиги учун ∆g график чизиғи Мох чегараси релъефининг шаклини қайтаради (3-4 расм).
3-расм
+∆gб
х (км)
-∆gб
-Н (км)
+Н (км)
4-расм
Ер қобиғи
Мохо
Юқори мания
Қуйи мания
D қатлам
Ташқи ядро
Эриш чегараси
Ички ядро
Платформаларда чўкиндиларнинг қалинлиги катта бўлганда (2-3 км дан кўп) ∆g чизиқ кристаллик пойдеворнинг юзасини таърифлайди. Бунда ∆g максимумларига пойдеворнинг кўтарилишини, ∆g минимумларига пойдеворнинг эгилишини кўрсатади. Пойдеворнинг ётиш чуқурлиги кичик бўлган (2 км гача) участкаларда ∆g чизиғи пойдеворнинг таркибини ва юзасининг тузилишини таърифлайди. Ҳудудий тушилма-узилмалар, поғоналар ҳам гравиразведкада яхши хариталанади, бу ерда ∆g чизиғида зинасимон аномалиялар ҳосил бўлади, харитада эса, улар устида чўзиқ аномалиялар кузатилади.
∆g (mgal)
x (km)
H (km)
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
0 1 2 3 4 5 6 7
12
10
8
6
4
2
0
Kristallik fundamentning og’irlik kuchi tezlanishi anomaliyasi egri chizig’i interpretatsiyasi natijasida qurilgan sxematik kesimi
Kristallik fundament
Ost qoplama
Ust qoplama
∆g anomaliya egri chizig’i
Kuzatuv nuqtasi
ZSH
=2,0 г/см3
=2,6 г/см3

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!
ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!
ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!
ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!