Filologiya fakulteti 1.36- guruh talabasi Boltayeva Ilmira va Mamanova Ma’sudaning Jadid adabiyoti fanidan Taqdimoti . Mavzu : Muhammadsharif So’fizoda hayoti va ijodi . - Reja.
- 1.So’fizodaning hayot yo’li .
- 2.M.So’fizoda ma’rifatparvar va isyonkor shoir .
So’fizoda xx asr boshlaridagi ijodiy faoliyati xalqimizning milliy va ijtimoiy uyg’onishiga salmoqli hissa qo’shgan . So’fizoda xx asr boshlaridagi ijodiy faoliyati xalqimizning milliy va ijtimoiy uyg’onishiga salmoqli hissa qo’shgan . Muhammadsharif So’fizoda 1880 – yilda Chustda hunarmand oilasida tugi’ldi .Otasi Egamberdi So’fi pichoqchilik bilan shug’ullan-gan. Onasi Zaynab xolaning sa’yi – g’ayrati evaziga Muhammadsharif yon qo’shnisi Manzura otin qo’lida savod chiqaradi , so’ng esa mahallasidagi eski maktabda ta’lim oladi. 1893 -1898 yillarda Qo’qonda yashab, Muqumiy davrasidan bahramand bo’lishi shoir dunyoqara-shining shakllanishida , badiiy mahoratining o’sishida o’ziga xos maktab vazifasi bajardi . ‘’G’ubori dardu alam’’, ‘’O’pay’’ kabi lirik g’azallari,’’Dakaning’’,’’Bedanang’’kabi hajviyalari, ma’rifat haqida qator sherlari uning adabiyot ostonasiga kirishida o’ziga xos yo’llanma bo’ldi.Uning mutaassib din-dorlarni, mavjud ijtimoiy tuzum homiyla-rini sharmanda qiluvchi xajviyalari shoir boshiga katta tashvish oilb keldi.Uni ‘’dahriy’’ deb e’lon qildilar. Uni qatl etili-shi haqida gap chiqdi. - ‘’G’ubori dardu alam’’, ‘’O’pay’’ kabi lirik g’azallari,’’Dakaning’’,’’Bedanang’’kabi hajviyalari, ma’rifat haqida qator sherlari uning adabiyot ostonasiga kirishida o’ziga xos yo’llanma bo’ldi.Uning mutaassib din-dorlarni, mavjud ijtimoiy tuzum homiyla-rini sharmanda qiluvchi xajviyalari shoir boshiga katta tashvish oilb keldi.Uni ‘’dahriy’’ deb e’lon qildilar. Uni qatl etili-shi haqida gap chiqdi.
Shoir qochishga va natijada1900-1913 yillarda ona diyoridan uzoqda darbadar hayot kechirishga majbur bo’ldi. O’rta Osiyoning butun shaharlari Boku, Arabiston, Hindiston,Turkiyani kezib chiqdi .Biroq shoir qayerda bo’lmasin, baribir ona diyoriga qaytishdan umid uzmadi . - Shoir qochishga va natijada1900-1913 yillarda ona diyoridan uzoqda darbadar hayot kechirishga majbur bo’ldi. O’rta Osiyoning butun shaharlari Boku, Arabiston, Hindiston,Turkiyani kezib chiqdi .Biroq shoir qayerda bo’lmasin, baribir ona diyoriga qaytishdan umid uzmadi .
- So’fizoda 1937- yilda 57 yoshida sho’rolar qatag’onoga uchrab , halok bo’ldi .
-
So’fizoda 20-yillardagi sherlari bilan yangi o’zbek poezyasini yaratishda samarali ijod qilgan shoirlarimizdandir. U o’ninchi yillardayoq yangi usuldagi maktab ochib, bolalarga dars bergan, So’fizoda 20-yillardagi sherlari bilan yangi o’zbek poezyasini yaratishda samarali ijod qilgan shoirlarimizdandir. U o’ninchi yillardayoq yangi usuldagi maktab ochib, bolalarga dars bergan, Ilm-marifatni xalq orasiga yoyishga jonbozlik ko’rsatgan kishilardandir. So’fizoda sherlaridan namunalar 30-yillrda-yoq maktab darsliklariga kiritilgan.Umuman olganda So’fizoda ijodi haqida yozilgan ma-qolalar 20- yillarda ham uchraydi .Masalan Lutfulla Olimiy 1925- yilda u haqda maqola yozgan .1934- yilda esa Miyon Buzruk Solihov ‘’Sofizoda va uning ijodi’’ degan kitobi chop etildi . U o’z sherlari bilan Kavkaz va Orenburg matbuotida, Toshkentda chiqadigan ‘’Turkiston viloyating gazeti ‘’, ‘’Sadoiy Turkiston’’ gazetalarida qatnashib turadi . U o’z sherlari bilan Kavkaz va Orenburg matbuotida, Toshkentda chiqadigan ‘’Turkiston viloyating gazeti ‘’, ‘’Sadoiy Turkiston’’ gazetalarida qatnashib turadi . Nihoyat 1913-yilning oxirlarida Chustga qaytib, yangi usuldagi maktab ochdi. Tabiatdan dangal tikso’z, hatto bir oz chapanife’l bo’lgan shoir maktab tepasiga shunday deb yozgan edi; ,,Men ul bo’yoqchimanki, maktab xumida rang berib, qora chappalarni o’n ikki oyda oq qilaman. Shoir maktabda dunyoviy bilimlarni o’rgatgan. Bu maktabdan tashqari Kamarsadada ham u yetim bollar uchun ‘’Dorul aytom’’ (yetim- - Bu maktabdan tashqari Kamarsadada ham u yetim bollar uchun ‘’Dorul aytom’’ (yetim-
- lar uyi) va kattalar uchun kechki kurslar ochadi. Lekin bu maktablar tezda yopib qo’-yiladi. Bu haqda esa, ‘’Turkiston viloyatining gazeti’’ 1914-yil 1-yanvar sonida takabburo-na, nopisandlik bilan maqola yoziladi .
- Ko’ring insofni,pulsiz kambag’al,qirq yoshida bo’ydoq,
- Dag’I bir chorasiz,har yerda sarson chustilar,
- Bizlar .
Esin to’klar, eshik oldida tursin Esin to’klar, eshik oldida tursin termulib ochlar . chustilar , bizlar . Sharif o’lmas u maskanki, sharif o’lmas esa sokin , U tanballarki, vor ustinda ya’sindan makon og’lar . Hech bir joy (maskan) unda yashovchi el(sokin) mukarram(sharif) bo’magunicha, aziz va qadrli bo’lmaydi. Uning ustida hozircha ko’rib turganimiz tanballar bor ekan, u makon qayg’u va umidsizlik bag’rida yig’laydi. So’fizoda xotin-qizlar haqida, ularning zulmatga burkangan hayotidan, dunyo ayollaridan ortda qolib ketganliklaridan so’z ochadi. - So’fizoda xotin-qizlar haqida, ularning zulmatga burkangan hayotidan, dunyo ayollaridan ortda qolib ketganliklaridan so’z ochadi.
- Uning sherlari: ‘’Xonim,suyukli soching vor , nasud nishonasi yo’q’’, ‘’Xonimlar isminda’’, ‘’o’qing onalar’’.
- Siz edingiz jonlara jononalar,
- Qadringizni bilmadi debonalar,
- Qumri bilan bulbulu bedonalar ,
- Yaxshi o’qur, siz ham o’qing onalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
