Guliston davlat universiteti fizika kafedrasi a. Abdullayev

2. Injektsiya kichik va katta bo’lgandagi lyuks- amper xarakteristikalari.
Yetarlicha kuchsiz yorug’lik ta’sirida hosil bo’layotgan zaryad tashuvchilar kontsentratsiyasi yoritilganlik intensivligi I ga to’g’ri proportsional bo’ladi:
, (9.10)
teshik o’tkazuvchanlik, elektron o’tkazuvchanlik, tipdagi holatlar mavjud bo’lgan yarimo’tkazgichda n nini o’zgarishi.
I-yoriug’lik intensivligi, t- teshiklarning yashash vaqti, tipdagi yopishib turish holatlari, elektronning yashash vaqti.
Umuman olganda, bog’lanishdagi ko’rsatkich birdan kata yoki kichik bo’lishi ham mumkin.Amalda bo’lgan hollarni o’tachizig’iy, bo’lgan hollarni past chizig’iy bog’lanish deb ataladi.
O’tachizig’iy boglanish lynsivligiuks-amper xarakteristikasiga ega bo’lgan yarim o’tkazgich materiallardagi jarayonlarni tushuntirish uchun ikki sathli modeldan foydalaniladi. II sathning rekombinatsiyalanish markazigaaylanishitufayli elektronlarning yashash vaqti va yarim o’tkazgichning yorug’likka sezgirligi 10⁵marta ortadi. II sathlar teshiklar uchun rekombinatsiyalanish sathlari bo’la borishi bilan orta boradi va shunga mos holda fototok ham yorug’lik intensivligi I ga o’rta chizig’iy bog’lanish qonuniyati bilan o’sa boradi.II sathlar tomonidan rekombinatsiyalanish sathlariga aylangandan keyin lyuks - amper xarakteristika yana chizig’iy bog’lanishli ko’rinishga qaytadi.II sathlarning yopishib turish sathlaridan rekombinatsiyalanish sathlariga aylanish jarayonlari umuman olgandademarkatsion sathlarning holatlariga bog’liq bo’ladi. Demak, bu jarayonlar temperaturaga ham bog’liq bo’ladi. Fermi kvazi sathining teshiklar uchun vaziyati quyidagicha aniqlanadi: (9.11)
Agar yorug’lik intensivligi I doimiy, demak p = const, deb olsak, temperature ortishi bilan (E_ip, E_V) ham ortib boradi. Shunga ko’ra, Fermi kvazisathi II sathlardan pastroqqa tushishi va o’tahizig’iy bog’lanish hosil bo’lishiuchun tempertura qancha yuqori bo’lsa, yorug’lik intensivligishuncha kata bo’lishi kerak ekan.Agar (9.11) ni differentsiallab differentsiallarni chegaraviy qiymatlarining farqlari orqali ifodalasak, . (9.12)
Bu ifodada teshiklar kontsentratsiyasi p yorug’lik intensivligi I ga praportsional bo’lsa, (9.12) tenglama shartli bajarilganda o’ta chizog’iy lyuks-amper bog’lanish hosil bo’ladi, degan ma’noni anglatadi.Ya’ni bu ifoda o’tachizig’iy lyuks-amper xarakteristikaning har xil temperaturalarda paydo bo’lishi chun zarur bo’lgan yorug’lik intensivligining nisbiy kattaligini