Guliston davlat universiteti

Fan,texnika va texnologiyaning jadal rivojlanishi sharoitida o’qitish tizimiga quyidagi talablar qo’yiladi:

a)individual va mustaqil ishlash,ilmiy-texnik axborot bilan ishlash malakalarini rivojlantirish;

b) original va nostandart qarorlar,ishchanlik qobiliyatini rivojlantirish;

с) o’qitishni individuallashtirish;

d) uzluksiz bilim olish qobiliyatini,tanqidiy fikrlashni, ijod bilan ishlashni,ishlab chiqarishning zudlik bilan o’zgaruvchan sharoitiga mos epchillikni shakllantirish.

Bayon etilganlar,bir tomondan pedagogic texnologiyaning sodir bo’lish zaruriyatini tasdiqlasa,ikkinchi tomondan u ilmiy texnik taraqqiyot jadallashuvining mahsuloti ekanliogini namoyish etadi.Shu sababli, ilmiy-texnik taraqqiyot tezlashuviga 2…3 va undan ortiq fanlar ulanmalarida paydo bo’ladigan yangi fanlarning ta’sirini alohida ta’kidlash zarur bo’ladi.Pedagogik texnologiya ham ikkita fan-,,pedagogoika’’ va ,,texnologiya’’lar tutashlarida paydo bo’lgan yangi fanlardan biridir.

Pedagogik texnologiya ilmiy-texnika taraqqiyoti jadallashuvi talablari darajasida kadrlar tayyorlashni ta'minlash imkoniyatini yaratdi. Pedagogik texnolo-giyaning tarkibiy qismlari tegishli davr talablari asosida ham paydo bo’ladi.

«Pedagogika» - bu keksa avloddan hayot uchun zaruriy bo'lgan ijtimoiy tajribalarni yosh avlodga berish va uning yosh avlod tomonidan faol o'zlashtirish qonuniyatlarini o'rganadigan fandir.

Jamiyat taraqqiyoti, har qaysi yangi avlod o'zining o'tmish avlodidan qolgan merosni egallab, uni boyitib keyingi avlodga qoldirish orqali vujudga keldi. «Pedagogika» atamasi qadimgi Yunoniston (Gretsiya)da paydo bo'ldi, uning negizini «pedagog» so'zi tashkil etadi. Qadimgi Yunonistonda o'quvchini maktabga kuzatib boruvchi, unga xizmat qiluvchi qulni pedagog (Yunoncha «pays» — bola, «agogoeyn» - yetaklovchi) deb ataganlar. Ya'ni, pedagog so'zi «bola yetaklovchi» ma'nosini anglatadi.

15

Maktabda mashg'ulotlarni o'qituvchilar - «didasko»lar o'tar edi («didasko» - men o'qitaman, keyinroq «didaktika» - o'qitish nazariyasi paydo bo'ldi). Muqaddam bilimning bu sohasi falsafa fani negizida amalga oshirilar edi.

XVIII asrning boshJarida ingliz faylasufi va tabiatshunos olimi Frensis Bekon (1561-1626-yy.) tomonidan, pedagogika falsafa bilimlari tizimidan chiqarib olingan edi. U 1623- yili «Afzalliklar va fanlarning ko'payishi haqida» chop etilgan asarida, pedagogikani bilimning alohida sohasi sifatida «O'qishga qo'llanma» haqidagi fan deb atadi. O'sha asrda pedagogikaning mustaqil fan sifatdagi maqomi, mashhur chex pedagogi Yan Amos Komenskiyning (1592 -1670- yy.) asarlari va obro'yi tufayli mustahkamlanadi. U o'zining mashhur «Buyuk didaktika» asarida, o'quv ishining nazariyasi va uni tashkil etishning asosiy masalalarini ishlab chiqdi.

Pedagogikaning predmeti - bu o'rganish, ta'lim, tarbiya sharoitida inson shaxsining rivojlanish va shakllanishiga yo'naltirilgan jarayoni deb hisoblanadi.

Shunday qilib pedagogika, inson shaxsining rivoji va shakllanish mohiyatini o'rganish haqidagi fan sifatda namoyon boiadi. Shu asosda o'qitish va tarbiya nazariyasi va uslubiyoti maxsus tashkil etilgan pedagogik jarayon sifatida belgilanadi. Pedagogika fan sifatida, ommaviy o'qitishni tashkil etishni talab etadigan kengaytirilgan ishlab chiqarish yoiga qo'yilayotgan davrda paydo bo'ldi.

«Texnologiya» materiallar yoki yarim fabrikatlarni olish, ishlov berish va qayta ishlash usullarini ishlab chiquvchi va takomillashtiruvchi ilmiy fandir.

«Texnologiya» atamasi ham qadimgi Yunonistonda paydo bo'ldi va u ikkita so'z - «texne» - san'at va «logos» - o'rganishdan iborat. Ushbu davrda, bu hunarmandning predmetni tayyorlash sanatiga, ustozi rahbarligi ostida (mashqlar tufayli) o'zining tirishqoqligi va tabiiy iqtidori orqali erishishini anglatar edi.

Hunar o'rganish individual tarzda amalga oshirilar edi. Ko'p-gina hollarda, kasb-hunar sir-sinoatlari, faqat avloddan avlodga, oilaviy qarindosh-urug'larga o'rgatilar edi. Avloddagi uzilishlar, ma'lum bir kasb sir-sinoatlarining yo'qolishiga olib kelgan hollar ham mavjud. Misol tariqasida, qadim Sharqdagi machit-madrasalarning tashqi va ichki devorlar, gumbazlaridagi naqshlar tabiiy bo'yoqlarining tayyorlanish sirlari yo'qolib ketganini keltirish mumkin. Bu bo'yoqlar hanuzgacha odamlarni o'zining tabiiyligi, chiroyi, ranglari jilosi, betakrorligi, o'zidan nur sochib turishi. uzoqqa chidamliligi bilan maftun etib kelmoqda.

16

«Texnologiya»ning fan sifatida vujudga kelishiga - XVII asrda, sanoat ishlab chiqarishini paydo bo'lishi metallurgiya, mashinasozlik, jumladan sanoat jihozlari, paroxod, parovoz, o'q otuvchi qurollarni ishlab chiqarish jadal rivojlanaboshlanishi sabab bo'ldi.

Bunday murakkab va mehnattalab mashina va jihozlarni ishlab chiqarishni, faqat texnologik jarayoni aniq ishlab chiqilgan texnologik hujjatlar asosida tashkil etish mumkin edi. Ushbu hujjatlarda-xom ashyo, materiallar, yarim fabrikat vamahsulotlarni olish, ishlov berish, qayta ishlash yo'llari va usullarining murakkab jarayonlarini o'zaro bog'liq, ketma-ket va aniq bajariladigan harakat, operatsiyalarga bo'lib, rejalashtirilgan natijaga erishish tasvir etiladi. Bu kengaytirilgan va ommaviy ishlab chiqarishga asos bo'ladi. Bizning davrda, texnologiya deb, ma'lum ishni bajarish san'ati tushuniladi. Uni egallash uchun u aks ettirilgan texnologik hujjatlarni chuqur o'rganish taqozo etiladi.