Gulli o’simliklarning xilma xilligi reja: gul – O’simliklarning generativ ko'payish organi. Gullarning xilma-xilligi

1-rasm. Murakkab gulqo'rg'onli g'o'za gulining tuzilishi.

• Agar gulqo'rg'on gulkosacha va gultojdan tashkil topgan bo'lsa murakkab gulqo'rg'on deyiladi. Ko'pchilik o'simliklar (olma, g'o'za, olcha, nok)ning guli murakkab gulqo'rg'onli bo'ladi.
• Gulqo'rg'on bo'laklari qo'shilgan yoki qo'shilmagan gullar ham bor. Gulqo'rg'on bo'laklari qo'shilgan gullarga qo'ypechak, karnaygul, marmarak kabilarning guli misol bo'ladi. Gulqo'rg'on bo'laklari qo'shilmagan gullarga o'sma, g'o'za, olma, nok, lola, boychechak va boshqa o'smilMarning gullari kiradi.
• Tabiatda yana shunday gulli o'simliklar borki, ular guli­ning gulqo'rg'oni yo'qolib ketgan yoki tangachaga aylangan. Bularga tol, terak, tut, yong'oq kabilar kiradi.
• Gullarning tuzilishi formulasi orqali beriladi.
• Gullarning tuzilishi bilan tanishishni osonlashtirish maqsadida gullarning diagrammasi va formulasidan foydalaniladi.

Gul tuzilishining sxema bilan ifo-dalanishiga gul diagrammasi deyiladi.

• Gul tuzilishining sxema bilan ifo-dalanishiga gul diagrammasi deyiladi.
• Formulada gul qismlarining nomi shu qism nomining boshlang'ich harfi bilan, soni esa raqamlar bilan belgilanadi. Masalan, gulkosacha-barglar — «Gk», gultojbarglar — «Gt», changchilar — «Ch», urug'chilar — «U», oddiy gulqo'rg'on esa — «Og» harflari bilan ifodalanadi.

Halqadagi qismlar qo'shilgan bo'lsa, ularning sonini ko'rsatuvchi raqam qavs ichida beriladi, aksincha ular qo'shilmagan bo'lsa, qavssiz (ochiq) yoziladi. Halqadagi qismlarning soni ko'p bo'lsa, cheksizlik belgisi«oo» qo'yiladi. Halqada uchrashi kerak bo'lgan qism rivojlanmagan bo'lsa —0 (nol) bilan belgilanadi. Agar gul qismlarining har biri bir emas, balki ikki halqada joylashgan bo'lsa, har qaysi halqadagi qism sonini ko'rsatuvchi raqam yozilgandan keyin + (plus) ishorasi qo'yiladi, so'ngra keyingi halqadagi qismning soni yoziladi.

• Halqadagi qismlar qo'shilgan bo'lsa, ularning sonini ko'rsatuvchi raqam qavs ichida beriladi, aksincha ular qo'shilmagan bo'lsa, qavssiz (ochiq) yoziladi. Halqadagi qismlarning soni ko'p bo'lsa, cheksizlik belgisi«oo» qo'yiladi. Halqada uchrashi kerak bo'lgan qism rivojlanmagan bo'lsa —0 (nol) bilan belgilanadi. Agar gul qismlarining har biri bir emas, balki ikki halqada joylashgan bo'lsa, har qaysi halqadagi qism sonini ko'rsatuvchi raqam yozilgandan keyin + (plus) ishorasi qo'yiladi, so'ngra keyingi halqadagi qismning soni yoziladi.