Guruh talabasi Bozorov G’ayratning Blokcheyn texnologiyalari fanidan 3-modul topshirig’i

130-20 guruh talabasi Bozorov G’ayratning Blokcheyn texnologiyalari fanidan 3-modul topshirig’i.

Mavzu:Tranzaksiyalar qanday usullari mavjudligi.

Tranzaksiya, blokcheyn texnologiyasida, pul mablag'larini bir hisobdan boshqasiga o'tkazish bo'lib, bu amalni boshqarish uchun asosiy qadamlarni o'tadi: 1. Transaksiyani boshlovchi: Mablag'ni o'tkazish uchun foydalanuvchi bir pul mablag'ini ishlatadigan bir hisobni saqlash. Tranzaksiyani boshqarish uchun foydalanuvchi tomonidan imzolanadi. 2. Transaksiyani nazorat qilish: Blokcheynda o'rnatish va kodlar yordamida tranzaksiyani tuzatish kerak. Tranzaksiyani amalga oshirish uchun, blokcheynda o'zgartirish kriptografiya usullari yordamida tasdiqlanadi. 3. Trazaksiyani blokcheynga hisoblash: Tasdiqlangan tranzaksiyani, mablag'ni o'tkazish holda to'liq bajarilganligi loyihaligi aniqlangan kerak, blokcheynga aniqlangan kerak. Tranzaksiya, blokcheynga kiritilgach, mablag'ni o'tkazish amali to'liq bajarilganligi aniqlangan holda, xatolar yo'q va to'liq bo'lib qoladi. Tranzaksiya, blokcheyn texnologiyasida, pul mablag'larini bir hisobdan boshqasiga o'tkazish bo'lib, faqat hozir bo'lishi mumkin:

Tranzaksiyani qayd etish – ma‘lumotlar bazasidagi tranzaksiyani bajarish jarayonida qilingan O‘zgarishlarni diskga yozib olishni ta‘minlovchi harakatdir. Tranzaksiya qayd etilmaganiga qadar, ushbu O‘zgarishlarni bekor qilish, ma‘lumotlar bazasini tranzaksiya boshlanishidagi holatiga tiklash mumkin. Tranzaksiyani qayd etish tranzaksiyani bajarishning barcha natijalari doimiy bo‘lib qolishini bildiradi. Ular boshqa tranzaksiyalarga faqat joriy tranzaksiya qayd etilgandagina ko‘rinadi. Bunga qadar tranzaksiyaga tegishli barcha ma‘lumotlar foydalanuvchiga joriy tranzaksiya boshlanishi holatida ―ko‘rinadi‖. Agar tranzaksiyani bajarish jarayonida uning normal tugallanishini imkonsiz qiladigan biron hodisa ro‘y bersa, ma‘lumotlar bazasi dastlabki holatga qaytarilishi lozim (tranzaksiyani orqaga qaytarish). Tranzaksiyani orqaga qaytarish – bu ma‘lumotlarning joriy tugallanmagan tranzaksiyada qilingan barcha O‘zgarishlarni bekor qilishni ta‘minlovchi harakatdir. Tranzaksiyani qayta ishlash tizimlari ma‘lumotlar bazasining oraliq holatini uning o‘zgarilishidan oldin yozib olish yordamida ma‘lumotlar bazasini yaxlitligini ta‘minlab, so‘ng ushbu yozuvlardan foydalanib, tranzaksiyani tugatishni iloji bo‘lmaganda, ma‘lumotlar bazasini ma‘lum holatga tiklaydi. Misol uchun, ma‘lumotlar bazasida ma‘lumot nusxasini uning tranzaksiya tomonidan o‘zgartirilishidan oldin olish tizim orqali har qanday o‘zgartirish qila oladigan tranzaksiyadan avval qilinadi. Agar tranzaksiyaning biron qismi uning tugashidan oldin amalga oshmasa, ushbu nusxalar ma‘lumotlar bazasini uning tranzaksiya boshlanishidagi holatiga qayta tiklash uchun ishlatiladi (tranzaksiyani orqaga qaytarish).
Tranzaksiyalarning usullari mavjudligi bir nechta usullar orqali amalga oshirilishi mumkin. Bu usullar quyidagilardir:
Kredit kartalari: Bu usul, elektronik savdo yoki boshqa onlayn tranzaksiyalarda keng tarqalgan usullardan biridir. Bu usul orqali savdo qiluvchi shaxsning kredit karti ma'lumotlari olinadi, bunda karta raqami, amal qilish muddati va CVV kodlari kiritiladi. Bu usul yordamida tranzaksiyalar osonlik bilan amalga oshiriladi, ammo karta ma'lumotlari hackerning qo'llab-quvvatlashi bilan ogohlantirilishi mumkin.
Elektronik pul o'tkazmalar: Bu usul orqali elektronik savdo yoki boshqa onlayn tranzaksiyalarda pul o'tkazmalar amalga oshiriladi. Bu usul orqali tranzaksiyalarni amalga oshirish uchun foydalanuvchi tomonidan bank hisobvarag'iga mablag' o'tkaziladi. Foydalanuvchi bank hisobvarag'i ma'lumotlarini kiritadi va tranzaksiya amalga oshiriladi. Bu usul yordamida amalga oshiriladigan tranzaksiyalar xavfsizlik yuqori darajada ta'minlangan, ammo foydalanuvchilar uchun bank hisobvarag'i ma'lumotlarini kiritish zarur bo'ladi.
Tranzaksiyalar turlari Tranzaksiya – pul mablag‘larini o‘tkazish bo‘yicha amaliyot, oldi-sotdi bitimini amalga oshirish. Tranzaksiya natijasi – har doim mijoz hisob raqami holatining O‘zgarishi bo‘ladi, u bankdagi hisob raqammi yoki plastik karta egasining karta hisob raqamimi, baribir. Bundan kelib chiqib, tranzaksiyalarning quyidagi turlarini ajratish mumkin: Bank turi – bunda pul bir hisob raqamdan boshqasiga O‘tkaziladi; Bankomat turi – bunda bankomat orqali plastik karta bo‘yicha naqd pullar yechiladi yoki biror xizmatlarga to‘lov qilinadi; Ma‟lumotlar bazalaridagi tranzaksiyalar. Ma‘lumotlar bazasini xotiraning alohida sohasida saqlanadigan ma‘lumotlar jadvali ko‘rinishida tasavvur qilish mumkin. Ushbu jadvalga yangi ma‘lumotlar kiritish yoki eskilarini O‘zgartirish mumkin. Aslida, shu o‘zgarishlarning o‘zi tranzaksiyalar deb atalib, ular ham ikki holatga ega bo‘lishi mumkin – muvaffaqiyatli yoki yo„q. Agar tizim tranzaksiyani qabul qilmasa, ma‘lumotlar bazasi dastlabki (undan avvalgi) holatga qaytadi.
Bitkoin va boshqa kriptografik valyuta tranzaksiyasi. Kriptovalyutalarning elektron O‘tkazmalari analogik bank amaliyotlari bilan faqat u erda ham, bu erda ham pul mablag‘lari bilan harakatlar amalga oshirilishi bilan O‘xshaydi: birinchi holatda – raqamli pullar bilan, ikkinchisida – standart pullar, ya‘ni so‘m, dollar, evro va hk. Tranzaksiyalar ikki usulda bajariladi: Onlayn-tranzaksiyalar – barcha hisob-kitoblar (mablag‘larni hisob raqamdan echish, tushirish, berish) real vaqt rejimida amalga oshiriladi, masalan, bitta bank doirasida amalga oshiriladigan bankomat yoki bank tranzaksiyalari; Offlayn-tranzaksiyalar – bu holda jarayon ishtirokchilari O‘rtasida bevosita aloqa bo‘lmaydi, va hisob-kitoblar birmuncha vaqt O‘tgach amalga oshiriladi. Shu asnoda, misol uchun, bankda ish haqining tushirilishi amalga oshirilib, bunda tashkilot hisob raqamidan umumiy summa echiladi va xodimlarning kartahisoblariga tegishli qismlarda tushiriladi.