Guruhi talabasi Abdulhamidov Abduqodir Laboratoriya ish№25. Mavzu: Doimiy xotira mikrosxemalari

613-20 guruhi talabasi
Abdulhamidov Abduqodir
Laboratoriya ish№ 25.

Mavzu: Doimiy xotira mikrosxemalari.

Ishning maqsadi: Doimiy xotira qurilmasi bilan tanishish.
Doimiy eslab qolish qurilmasi (DEQQ) va bosh platada o`rnatilgan modullar (kassetalar) asosida quriladi va ushbu o`zgarmaydigan axborotlarni saqlash uchun ishlatiladi: operatsion tizimning yuklovchi dasturlari, kompyuter qurilmalarining testlash dasturlari va kiritish-chiqarish bazaviy tizimining (BIOS) bazi drayverlari va b. DEQQ dan faqat ma’lumotlarni o`qish mumkin, DEQQ ga ma’lumotni yozish EHM dan tashqarida laboratoriya sharoitlarida bajariladi. DEQQ ning modullari va kassetalari, odatda, bir necha yuz kilobaytdan ortmaydigan sig`imga ega. DEQQ, energiyaga bog`liq bo`lmagan eslab qolish qurilmasidir.
Vinchester haqida umumiy ma’lumot
../../../Program Files/Ofis texnikasi/mn/darslik/album/album/km/qattiq disk.JPGVinchester nomi ostidagi qattiq magnit disklardagi yig`uvchilar (KMDY) SHKlarda keng tarqalishgan.
Vinchester atamasi sig`imi 16 Mbayt (IBM, 1973 yil) bo`lgan qattiq disk birinchi modelining jargonli nomidan kelib chiqqan bo`lib, u har biri 30ta sektordan iborat 30ta yo`lkaga yegadir, bu ma’lum bo`lgan «Vinchester» ov miltig`ini «30/30» kalibri bilan aynan mos keladi.
Bu yig`uvchilarda bitta yoki bir nechta qattiq disklar bo`lib, ular alyuminiy yoki keramika qotishmasidan tayyorlangan va ferrilok bilan qoplangan, germetik yopiq korpusga o`qish-yozish magnit kallagi bloki joylashtirilgandir. Bu yig`uvchilarning sirini olinmaydigan konstruktsiya hisobiga yerishiladigan o`ta yuqori yozish zichligi tufayli bir necha ming megabaytgacha etadi; ular tezkorliligi VA YeMDYga nisbatan jiddiy darajada juda yuqoridir.
1997 yildagiyeng katta qiymatlar:
— sig`imi 9000 Mbayt (1997 yilga sig`im standarti — 1200 Mbayt);
— aylanish tezligi — 8000 ayl/min; — murojaat qilish vaqti — 5 ms; — transferi — 17 bayt/s.
QMDY juda rang-barangdir. Disk diametri ko`pincha 3,5" (89 mm), lekin boshqalari VA bor bo`lib, xususan 5,25" (133 mm) va 1,8" (45 mm)lariVA bor. Diskovodning yeng ko`p tarqalgan korpusining balandligi stol usti SHKlarda—25 mm, mashina-serverlarda—41 mm, ixcVA SHKlarda—12 mm va boshqalar.Zamonaviy vinchesterlarda zonali yozish usuli ishlatila boshlandi. Bu holatda diskning butun yuzasi bir nechta zonalarga bo`linadi, shu bilan birga sektorlarning tashqi zonalariga ichkisiga nisbatan ko`proq ma’lumotlar joylashadi. Bu, xususan, qattiq disklarning sig`imini taxminan 30% oshirish imkonini beradi. O`z tarkibiga yo`lkalarni va sektorlarni olgan disk strukturasini magnit tashuvchida tasvirlash uchun unda fizik yoki past darajali formatlash deb ataladigan jarayon bajarilishi kerak (physical, yoki low-level formatting). Bu jarayonni bajarish paytida nazoratchi tashuvchiga xizmatchi ma’lumotni yozadi, u sektorda disk tsilindrlarini belgilashni aniqlaydi va ularni nomerlaydi. Past darajali formatlash diskni ishlatish jarayonida buzuq sektorlarga murojaat qilishni inkor qilish uchun ularni markirovka qilib VA chiqadi.../../../Program Files/Ofis texnikasi/mn/darslik/album/album/km/232_____.JPG
Maksimal sig`im va qiymatlarni uzatish tezligi yig`uvchi ishlaydigan interfeysga bog`liqdir (diskli interfeyslar oldingi paragrafda ko`rib chiqilgan). Standart aylanish tezligi, masalan, EIDE interfeysi uchun — 3600, 4500 va 5400 ayl/min.
Protsessorning disklar bilan ma’lumotlar almashish tezligini oshirish uchun QMDYni keshlash kerak, disklar uchun kesh xotira asosiy xotira uchun keshning funktsional vazifasi kabi vazifaga yegadir, ya’ni diskka yozilayotgan yoki undan o`qilayotgan ma’lumotlarni qisqa vaqt saqlash uchun tez harakatlanadigan xotira buferi bo`lib xizmat qiladi. Kesh-xotira diskovodga nisbatan sozlangan bo`lishi mumkin, tezkor xotirada dasturli yo`l bilan yaratilishi VA mumkin (masalan, Microsoft Smartdriv drayveri bilan). Protsessorning disk kesh-xotirasi bilan ma’lumotlarni almashish tezligi 100 Mbayt/sga etishi mumkin. SHKda odatda bitta, kam hollarda bir nechta qattiq magnit disklardagi yig`uvchilar bo`ladi. Lekin MS DOSda dastur vositalari bilan bitta fizik disk bir nechta «mantiqiy» disklarga bo`linishi mumkin; shu bilan birga bitta yig`uvchida bir nechta QMD imitatsiya qilinadi. Olinadigan vinchesterlarVA ishlatiladi — ularning sig`imi odatda 1 Gbaytdan oshmaydi.
Vinchester – Hard Disk Drive – Qattiq Disk Yurituvchi – doimiy xotira qurilmasi asosan kompyuterdagi ma`lumotlarni saqlab turish uchun mo`ljallangan. Uni operetiv – tezkor xotiradan farqi shundaki, undagi ma`lumotlarni saqlab turish elektr tokiga bog`liq bo`lmagan xodisa hisoblanadi. Shu bilan birga uni xajmi ancha katta bo`ladi va operativ- tezkor xotiradan farqli o`laroq u Motherboard – Ona plataga ulanadi, o`rnatilmaydi. Qattiq diskni quyidagi asosiy parametrlari bor: 1 Interfeys - bu asosan vinchesterni asosiy turini ajratish uchun ishlatiladigan parameter. Masalan siz ona plata sotib olaman deyotganingizda undagi qattiq disk razyomi qanday ekanligini so`raysiz, aynan ana shu interfeysni belgilab beradi. Masalan avvalroq ishlab chiqarilgan ona platalarda ATA yoki UATA – (Ultra ATA) vinchesterlari uchun IDE portlari ishlatilar edi. Keyingi chiqarilayotgan ona platalarda esa SATA- (Serial ATA) portlari ishlatila boshlandi. Bularni farqlash oson, Ata(yoki UATA) vinchesterlari uchun IDE portlariga ulanishda katta shleftlardan foydalaniladi va ularni razyomi VA katta bo`ladi. Bunda bitta shlefdan bitta IDE portiga 2 ta vinchester ketma- ket, yoki 2 ta diskovot, yoki bitta vinchester + bitta diskovod (CD,DVD-ROM/RW) ulash mumkin bo`ladi. Ana shunda shlefdagi yo`lni ikkiga bo`lish uchun - master/slave larni ajratish kerak bo`ladi va buning uchun Jumperlardan foydalaniladi. Quyida mavjud interfeyslarni keltiramiz: - ATA (IDE va PATA), - SATA, - eSATA, - SCSI, - SAS, - FireWire, - SDIO - Fibre Channel. 2 Xotira xajmi - xotira xajmi vinchesterda ma`lumotlarni saqlash xajmini beradi. Ma`lumki kompyuterda ma`lumotlar 0 va 1 lardan iborat. Vinchesterda esa shunga mos tarzda signal qaytaruvchi nuqta va signal qaytarmaydigan nuqta olinadi. Ya`nivinchesterni ichida ma`lumot saqlovchi joy bo`lib alyuminiy qoplamali disklar xizmat qiladi. Ularni yuzasiga juda ignichga yozish kallakli golovka orqali ketma-ket chuqurchali va chuqurchali emas nuqtalar qo`yiladi. Ana shu nuqtachalar ketma-ketligi 0 va 1 larni berib ma`lumotlarni aks ettiradi. Ma`lumki 8 ta 0 va 1 ketma-ketligi 1 bayt. 1024 bayt- 1Kbayt. 1024 Kbayt- 1 Mbayt. 1024 Mbayt – 1 Gbayt. 1024 gbayt – 1 Terabayt ni tashkil qiladi. Lekin vinchester ishlab chiqarishda 1 Gbayt – 1000 Mbayt qilib olinadi. Shuning uchun masalan, 200 Gb = 186.2 Gb ga teng bo`lib qoladi. Boshqa xajmlarda VA shunday. Hozirda bir necha Terabayt o`lchovli vinchesterlar VA ishlab chiqarildi. 3 Fizik o`lcVAi – bunda asosan vinchesterni alyuminiy diskini kattaligi olinadi. Ko`p xollarda oddiy Shaxsiy Kompyuterlar uchun mo`ljallangan vinchesterlarda va notebooklarda 3,5 va 2,5 dyumli disklar ishlatiladi. Bundan tashqari yana 1,8 dyumli, 1,3 dyumli, 1 dyum va 0,85 dyumlilarini VA ishlab chiqarishadi. Bunday diskli qattiq disklarga misol qilib USB orqali ulanadigan tashqi xotira qurilmalari (Tashqi vinchesterlar) ni keltirishimiz mumkin. 8 i 5,25 dyumlilarini esa hozirda ishlab chiqarish to`xtatilgan. 4 Murojaat etish vaqti- yani golovkani kerakli joyga yetib borish vaqti va o`qish/yozishga kirishishi. Bu vaqt 2,5 dan 16 mikrosekundgacha bo`lishi mumkin. 5 Disk silindirini aylanish vaqti - yani minutiga aylanishlar soni. Bu parametr murojaat etish vaqti va ma`lumot uzatish vaqtiga VA tasir etadi. Hozirda notebooklarda: 4200, 5400 va 7200 rpm 5400, 5900, 7200 i 10 000 ShKlarda va 10 000 – 15 000 katta serverlarda o`lcVAlari bor. 6 Ishonchliligi. – bu vinchesterni biror qismida xatolik yuz beradigan bo`lsa shuni aniqlash, diagnostika qilish qobiliyatidir. Ko`pchilik vintlarda bu kattalik S.M.A.R.T. texnologiyasi deb VA ataladi. Bu texnologiya vienchesterni xatoliklarini test qilishni o`z ichiga oladi. Masalan, sektorlardan birortasi zararlanib qolsa, uni o`rnini zararlanmagan boshqa sektorga almashtiradi. 7 Sekundiga kiritish/ chiqarish operatsiyalari soni, yani vinchesterga yozish va undan o`qishlar uchun ketadigan vaqt, ma`lumotlarni o`qib olish yoki yozib qo`yish tezligi hisoblanadi. Bu ko`rsatkich 50 operatsiya/ sekund dan 100 operatsiya sekundgacha boradi.