H. I. Shukurov, S. Q. Qanoatov jamoada hamshiralik ishi tibbiyot kollejlari uchun darslik Qayta ishlangan uchinchi nashr toshkent «Iqtisod-moliya»
Download 485.49 Kb.
|
Hamshiralik ishi-www.hozir.org
- Bu sahifa navigatsiya:
- Salomatlikka salbiy ta’sir etuvchi asosiy omillar
- Tashqi muhit omillari.
|
Aristotel salomatlik to‘g‘risida
„Jismoniy va ma’naviy salomatlik umumiy farovonlik uchun shu qadar muhimki, insonning shaxsiy huquqlari ajralmas deb bil sak, ularning ichida eng birinchisi har bir kishining unga jami- yat ta’min lab bera oladigan darajadagi salomatlikka mutlaqo egalik qi lish huquqi bo‘lib qoladi“. Salomatlik „jismoniy, ma’naviy va ijtimoiy jihatdan butunlay sog‘-omon bo‘lishdir“, deb JSST tomonidan qabul qilinganta’rifibirqadarxayoliyorzudekbo‘libko‘rinadiva eng kam miqdordagi tibbiy yordam uchun eng og‘ir iqtisodiy hamda ekologik sharoitlarda uzluksiz kurash bo‘lib turgan ba’zi mamlakatlardagi ahvolga to‘g‘ri kelmaydi. JSST salomatlikta’rifiga„ijtimoiyvaiqtisodiyunumdorlik“jihatini qo‘shib, 1977-yilda uni kengaytirdi. Salomatlik va kasallik –fiziologikuzluksizlikbo‘lib,bundahammaniumumiybir qismat – o‘lim kutadi. Jamiyat sog‘lig‘ini saqlashning vazifasi – alohida olingan har bir odam va umuman butun jamiyatning 47
turmush sharoitlarini yaxshilash uchun mavjud metodlarning hammasidan foydalanishdir. Birlamchi tibbiy xizmat ko‘rsatish yuzasidan 1978-yili Olmaotada bo‘lib o‘tgan konferensiya butun dunyoda sog‘liqni saqlashga bo‘lgan qarashni o‘zgartirdi, uni mamlakatning iqti- sodiy va ijtimoiy taraqqiyoti bilan bog‘ladi. Birlamchi tibbiy xizmat („hammaga salomatlik“), asosan, birlamchi tibbiy yor- damning hammaga baravar bo‘lishi birinchi navbatdagi vazifa tariqasida tilga olindi. O‘shandan beri JSST o‘rtaga qo‘yilgan vazifalarni hal qilish va „Yangi jamoat sog‘lig‘ini saqlash“ konsepsiyasini kengaytirish uchun alohida g‘ayrat ko‘rsatib kelmoqda. Salomatlikka salbiy ta’sir etuvchi asosiy omillar Aholi salomatligiga salbiy ta’sir etuvchi yoki xavf tug‘diruvchi omillar xilma-xilligi, shu bilan birga bir vaqtning o‘zida ta’sir ko‘rsatishi bilan belgilanadi. Salomatlikka ta’sir etuvchi omillarga quyidagilar kiradi: 1. Tashqi muhit omillari. Insono‘zatrofinio‘rabolgan tashqi muhit bilan o‘zaro munosabatda bo‘ladi. Suv, havo, o‘simliklar, hayvonot dunyosi, oziq-ovqat mahsulotlari, yashash joyi, kiyim-kechagi, shovqin, tebranish, radiatsion nurlanish, turlidorivositalari,biologikprofilaktikpreparatlar,zamonaviy havo laynerlari, qishloq xo‘jalik zararkunandalariga qarshi ishlatiladigan xilma-xil zaharli kimyoviy moddalar va boshqalar insonatrofinio‘rabolganmuhithisoblanadi,sanabo‘tilgan omillar esa insonning jismoniy va ruhiy salomatligiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Yashash sharoitidagi ijtimoiy muammolar ham inson salomatligiga ta’sir qilishi mumkin. 48
bora yotgan mutagen (onkogen, teratogen) omillar ta’siri irsiy kasalliklarning ko‘payishiga sabab bo‘ladi. 2. Salomatlikka salbiy ta’sir etuvchi omillardan biri noto‘g‘ri Download 485.49 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|