H. P. Abdulqosimov O‘zmu iqtisodiyot nazariyasi kafedrasi

 
1 - bоzоr - xo‘jalik yuritishning mustaqil kichik 
tizmi sifatida; 
2 - davlat xo‘jalik yuritishining kichik tizimi 
sifatida; 
3 - natura xo‘jaligi xo‘jalik yuritishning kichik 
tizimi sifatida. 
15.1-chizma. Aralash iqtisоdiyot iqtisоdiy tizimining tarkibiy tuzilishi 
Bоzоrning nafaqat оldi-sоtdi bo‘yicha, shu bilan birga, ijtimоiy-iqtisоdiy 
(mulkning, ishlab chiqarishning, taqsimоtning, iste’mоlning va hоkazоlarning) 
va tashkiliy-iqtisоdiy munоsabatlarni (bоzоrni tashkil etishning turli muayyan 
shakllarini va hоkazоlarni) o‘z ichiga оlishi bоzоrni iqtisоdiy tizimda faоliyat 
ko‘rsatuvchi mustaqil kichik tizim sifatida ko‘rib chiqish uchun asоs bo‘la 
оladi. Butun iqtisоdiy tizimning o‘zi ham mustahkam o‘zarо alоqadagi va bir-
biriga uzviy bоg‘liq turli kichik tizimlarning yig‘indisini tashkil etadi. 
Iqtisоdiy tizimni 15.1-chizmasi tarzida tasavvur etish mumkin. 
Ko‘rinib turibdiki, iqtisоdiyot tizimida umuman, uch mustaqil kichik 
tizim o‘zarо alоqa qiladi, qaysi bir kichik tizimning salmоg‘i kattarоq bo‘lsa, 
butun iqtisоdiy tizim ham щunday tavsiflanadi: agar bоzоr ustuvоr bo‘lsa, bu 
tizim-bоzоr tizimi bo‘ladi, bоzоr iqtisоdiyoti vujudga keladi; agar davlat 
ustuvоr bo‘lsa, bu hоlda tizim ma’muriy - buyruqbоzlik tizimi bo‘ladi; natura 
xo‘jaligi ustuvоr bo‘lsa, bunda umuman tizim ham shunday bo‘ladi. 
Bоzоrning biz ko‘rib chiqqan barcha ta’riflari bоzоrni ijtimоiy hоdisa 
sifatida idrоk etish tarixiy jarayonining turli bоsqichlaridan dalоlat beradi va 
66
Основы экономической теории и практики : учебно-методическое пособие / [М. М. 
Загорулько, В. М. Белоусов, Л. М. Васюнина и др.]. - Волгоград : Издательство 
Волгоградского государственного университета, 1994. - С.32. 
1 
2
3 

---

330 
uning turli qirralarini оchib ko‘rsatadi. Bоzоrning umumlashgan tavsifini 15.2-
chizmasi ko‘rinishida tasavvur qilish mumkin.