Hadya shartnomasi va uning ahamiyati

Shartnomaning bekor bo‘lishi. Korxonalarni ijaraga berishshartnomasi odatda shartnoma muddati tugagandan so‘ng ijaraga olinganmol-mulk ijaraga beruvchiga qaytarilishi bilan bekor bo‘ladi.Ba’zi hollarda mulk ijarasi shartnomasi muddatidan avval ham bekorqilinishi mumkin. Shartnomaning bunday bekor qilinishi ijaraga beruvchining ham, ijaraga oluvchining ham tashabbusi bilan bo‘lishimumkin. Fuqarolik kodeksining 552-moddasida ko‘rsatilganidek, ijarashartnomasi ijaraga oluvchining talabi bilan quyidagi hollarda muddatidanavval bekor qilinadi:
– agar ijaraga beruvchi mol-mulkni foydalanish uchun ijaragaoluvchiga bermasa yoxud mol-mulkdan vazifasiga muvofiq foydalanishgato‘sqinlik qilsa;
– ijaraga beruvchi shartnomada belgilangan muddatlarda, agardashartnomada muddat belgilangan bo‘lmasa, oqilona muddatlarda o‘zzimmasidagi mol-mulkni kapital ta’mirlash vazifasini bajarmasa;
– ijaraga oluvchi javobgar bo‘lmagan holatlar tufayli mol-mulkfoydalanishgayaroqsiz bo‘lib qolsa.Shartnoma ijaraga beruvchining tashabbusi bilan ham bekorqilinishimumkin. Fuqarolik kodeksining 551-moddasida ko‘rsatilganidek,shartnoma ijaraga beruvchining talabi bilan quyidagi hollarda sudtomonidanmuddatidan oldin bekor qilinishi mumkin, agar ijaragaoluvchi:
– ijara beruvchining yozma ogohlantirishiga qaramasdan molmulkdanshartnoma shartlarini yoki mol-mulkning vazifalarini jiddiyravishda buzgan yoxud bir necha marta buzgan holda foydalansa;
– mol-mulkni jiddiy yomonlashtirsa;
– shartnomada belgilangan to‘lov muddatini ketma-ket ikki martadanortiq buzib, mol-mulkdan foydalanganlik uchun haq to‘lamasa;
– qonun hujjatlariga yoki shartnomaga muvofiq kapital ta’mirlashishlarini bajarishijaraga oluvchi zimmasidagi majburiyat bo‘lgan hollarda
shartnomada belgilangan muddatlarda, shartnomada bunday muddatbelgilangan bo‘lmasa, oqilona muddatlarda mol-mulkiga nisbatan capitalta’mirlashni amalga oshirmasa.Ijaraga beruvchi ijaraga oluvchini yozma ravishda ogohlantirganidanva unga o‘z majburiyatlarini bajarish uchun imkoniyat berganidankeyingina shartnomani muddatidan oldin bekor qilishni talab qilishgahaqli.