Халқаро савдонинг классик назариялари Меркантилистик назария

@ Нисбий устунлик назарияси — агар бир мамлакат бошқа мамлакат
билан солиштирганда нисбатан камроқ харажатлар билан ишлаб чиқара
оладиган товарларни ишлаб чиқаришга ихтисослашса уларнинг бирида
ишлаб чиқариш бошқасига нисбатан мутлақ самаралироқ бўлишидан
қатъий назар ўзаро савдо ҳар икки мамлакат учун фойдали бўлади.
Нисбий талаб (RD — relative demand) ва нисбий таклиф (RS — relative
supply) графикларини чизиш учун I ва II мамлакатларда ишлаб чиқарилган 1- 
товар ва 2-товарларнинг нисбий миқдори билан уларнинг нисбий нархлари
ўртасидаги боғлиқликни ўрнатиш керак.
Ҳар икки мамлакат томонидан ишлаб чиқарилган 1-товарнинг нисбий
миқдори қуйидагича бўлади:
(Q
1
+ Q
1
*
)/( Q
2
+Q
2
*
)
(1)
1-товарнинг нисбий жаҳон нархи эса қуйидагига тенг бўлади:
P
1
/Р
2
(2)
Ушбу ҳолатни қуйидаги 2.2.1.-расм мисолида кўришимиз мумкин.
I мамлакат 1-товарни ишлаб чиқаришда нисбий устунликка эга. Бу эса 1- 
товарнинг сарфланган меҳнат харажатларини солиштириш орқали ифодаланган
нисбий нархи II мамлакатдагига нисбатан камлигини билдиради ва расмда 1- 
товарнинг II мамлакатдаги нисбий нархи (А
1
*
/А
2
*
)дан пастроқда жойлашган. 1- 
товарнинг нисбий таклифи унинг I ва II мамлакатлардаги нисбий баҳоси ҳамда
унинг жаҳон бозоридаги нисбий нархига боғлиқ бўлади.
22

---

Назарий 
жиҳатдан
бир неча вариант бўлиши
мумкин: Агар 1-товарнинг
нисбий жаҳон нархи унинг
I 
мамлакатдаги нисбий
нархидан (Р
1
/Р
2
< А
1
/А
2
),
ўз
навбатида,
II
мамлакатдаги
нисбий
нархдан 
ҳам 
пастроқ
бўлганда 1-товар ишлаб
чиқарилмайди, зеро уни
сотиш фойда келтирмайди,
чунки 
жаҳонда 
икки
мамлакат бор холос.