Halqali kichik harflarga ko'rgazmali qurol tayyorlash

Halqali kichik harflarga ko'rgazmali qurol tayyorlash.
JDPI boshlang'ich ta'lim fakulteti
1-bosqich talabasi
Muxtorova Anora
Ilmiy rahbar:H.Shukurova

Annotatsiya:ushbu maqola halqali kichik harflarga ko'rgazmali qurol tayyorlash bo'yicha metodik tavsiya betib o'tilgan.

Kalit so'zlar:halqali kichik harflar,ko'rgazmali qurollar,xattaxta,husnixat daftari,didaktik o'yinlar,gap,so'z,boshqotirma.
Kichik halqali harflar uchun ko'rgazmali qurol tayyorlash.
Ko'rgazmali qurollardan foydalanish metodi qadim zamonlardan beri ishlatilib kelinayotgan eng qulay,samarali
va tushunarli metod hisoblanadi
Zero,ko'rish orqali eshitishga nisbatan 5 marta ko'proq va 13 marta ko'proq taktik organlarga nisbatan ko'proq ma'lumotni miyaga yetkazadi.Bu ma'lumotlar tez va osonmustahkam o'rnashib qoladi.Ko'rgazmalilik metodi o'ziga xos tamoyillarga asoslanadi.Ko'rgazmali qurollardan foydalanish qoidalari juda ko'p bo'lib, ayrimlarini ko'rsatib o'taman.
1.So'z bilan emas,namoyish bilan ko'proq ,tez va oson tushunib olish mumkin.
2.Shuni unutmaslik kerakki bola rang ,shakl,tovush orqali tezroq tushunadi.
3.Ko'rgazmalilik maqsad emas vosita ekanligini unutmang.
4.Tushuncha , bilim aniq dalil va ko'rgazma bilan samarali ekanligini unutmang.
5.Ko'rgazmalilik faqat tomosha emas balki bilim olishning manbai,izlanuvchanlik, ijodkorlikka undovchi omil.
6.Ko'rgazmali qurollardan foydalaning ammo juda ko'p emas chunki bu o'quvchi diqqatini bo'lib,charchatib, asosiysidan chalg'itadi
7.O'zimiz bilmagan ko'rgazmali qurollardan foydalanmaganimiz ma'qul.Uyalib qolmasligimiz uchun avval uni o'zimiz yaxshilab o'rganib olishimiz kerak.
8.Axborot texnologiyalari va ta'limning texnik vositalaridan foydalanishni bilishimiz kerak.
9.Ko'rgazmali qurol ishlata turib o'quvchini diqqat,loyihalash,ijodkorlik va o'qishga qiziqishga o'rgatish lozim.
10.Ko'rgazmali qurollar tayyorlashda o'quvchilarning yoshiga, nafosatlikka, ilmiylikkamosligiga e'tibor berishimiz darkor.
11.Ko'rgazmalilikning hayot bilan bog'liqligiga e'tibor berishimiz maqsadga muvofiq.
12.Ko'rgazmalilikda harakatli animatsion bo'lishiga e'tibor beramiz.
13.Elektron darslik,multimediya,videotasma,kodoslaydlardan foydalanishga harakat qiling.
O'quvchilarni o'qitishda ko'rgazmali vositalardan foydalanish o'quvchilarda materialistik g'oya va tushunchalarni shakllantirishga ,ularning malaka va ko'nikmalarini rivojlantirishga xizmat qiladi.Ko'rgazmali o'qitish vositalari maktabda turli bosqichlarda qo'llaniladi:o'qituvchi yangi mavzuni tushuntirganda,o'quvchilar uni mustahkamlaganda,o'ganilgan mavzuni takrorlashda va o'quvchilar bilimini tekshirganda.Ko'rgazmali o'qitish vositalari dastur va darsliklar mazmuniga,o'qitish metodikasi va texnikasiga, o'quvchilarning yosh xususiyatlariga mos kelishi,shuningdek ma'lum ilmiy, estetik,sanitariya gigiyenik ,texnik va iqtisodiy talablarga javob berishi kerak.Ta'limning ko'rgazmali qurollari o'zining maqsadi,mazmuni, tasvirlash usullari, materiallari va ishlab chiqarish texnologiyasi, qo'llash usullari jihatidan juda xilma -xildir.Ular odatda 2 asosiy guruhga bo'linadi:tabiiy yoki ishlab chiqarish ob'ektlaridan tashkil topgan tabiiy ko'rgazmali o'qitish vositalari va predmat va hodisalar ,san'at va texnologiya vositalari orqali tasvirlaydigan ko'rgazmali o'qitish vositalari.Maktak amaliyotida biz asosan ko'rgazmali qurollardan sinfdan tashqari ishlarda,ko'rgazmali o'qitishning turli vositalaridan foydalanamiz.
Boshlang'ich sinflarda o'qitishda ko'rgazmali qurollardan foydalanish muhim ahamiyatga ega.Misol uchun "Kichik halqali harflar "ga ko'rgazmali qurol tayyorlashga nazarimizni qarataylik.Avvalo,bu mavzuni o'tishdan asosiy maqsad o'quvchilarga halqali kichik harflarni grafik jihatdan to'g'ri yozishga o'rgatish.Ularda chiroyli yozuv malakalarini shakllantirish.Darsni boshlashdan oldin o'quvchilarni halqali kichik harflar tasvirlangan ko'rgazmali qurollar,husnixat daftari va kerakli ish qurollari bilan qurollantirish lozim.Biz halqali kichik harflarni yozilishga ko'ra 3 guruhga bo'linadi:
1.Halqasi asosiy chiziqdan yuqorida joylashgan harflar.
2.Halqasi asosiy chiziqdan yuqorida va pastda joylashgan harflar
3.Halqasi asosiy chiziqdan pastda joylashgan harflar
So'ngra halqali kichik harflarni avval qismlarga bo'lib,so'ngra to'liq shaklini mashq qildirish.
Shundan so'ng halqasi yuqoriga chiquvchi harflar guruhi:
h , k , l , b
Halqasi pastda joylashgan harflar guruhi:
y j q

Halqasi yuqori va pastda joylashgan harflar guruhi:

f
Bu harflarning qismlari alohida xattaxtada yozib ko'rsatiladi.
O'quvchilarga ushbu qismlarni birlashtirib ,halqali harflarni hosil qilish topshirig'i beriladi.Shundan so'ng husnixat daftarlariga halqali harflar grafik qoidalarga asosan yozdiriladi.Halqali kichik harflar ishtirokida so'zlar tuzish va husnixat daftariga yozish topshirig'i beriladi.Husnixat mashqi tugagandan so'ng talabalarga quyidagi boshqotirmalar beriladi:

Mavzu yuzasidan o'quvchlar yangi mavzuni qay darjada tushunganligini tekshirish maqsadida savol -javob yoki didaktik o'yinlar tashkil qilinadi.Didaktik o'yinlarda bola kuzatadi,taqqoslaydi,yonma-yon

qo'yadi,tasniflaydi,u yoki bu sabablarga ko'ra narsalar ishlab chiqaradi,unga mavjud tahlil va sintez,umumlashtirishlar qiladi.
O'yin ma'lum bir tempda bo'lishi kerak.O'qituvchining bu o'yinga o'zi katta qiziqish ko'rsatishi ,o'quvchilarni o'ziga jalb qlishi kerak.O'yinning muvaffaqiyatli bo'lishi o'qituvchining uni qanday o'tkazishga bog'liq.Didaktik o'yinlarni tanlashda bolalarning fikrlash xususiyatlarini hisobga olish kerak.Shuni ham yodda tutish kerakki,o'yinlar bolalar psixologiyasining har tomonlama rivojlanishga ularning kognitiv qobiliyatlariga ,nutqiga, tengdoshlari va kattalar bilan muloqot qilish tajribasiga mos kelishi,o'quv faolliyatiga qiziqish uyg'otishi, ko'nikmalrni hosil qilishi kerak.Didaktik o'yinlar bolararda diqqat va xotira kabi aqliy jarayonlarning rivojlanishini taminlaydi.O'yin vazifalari bolalarda zukkolik,topqirlikni rivojlantiradi.Bola uchun o'yinda o'z -o'zidan bilim olish mumkin bo'ladi.U muvaffaqiyat quvonchini va o'z qobilyatlariga ishonchni hosil qiladi.Har bir o'qituvchi maktab kunida kichik yoshdagi o'quvchilar bu o'yin mashg'ulotlariga kirishish uchun bir necha daqiqa sarflashi lozim.
O'tkazilgan quvnoq daqiqadan so'ng mustaqil bajarish uchun topshiriqlar beriladi ,faol ishtirok etgan o'quvchilar baholanib rag'batlantiriladi va mavzu yuzasidan xulosalar chiqariladi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.M.G'ulomov "Chiroyli yozish malakasini shakllantirish""