Hamkorlik masalalari” mavzusidagi Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari

Foydalanilgan adabiyotlar 
1. Bo‘tayev Sh. Kayvonining mangu makoni. – Toshkent: O`zbekiston, 2011. – B. 263. 
2. Bo‘tayev Sh. Kayvonining mangu makoni. – Toshkent: O`zbekiston, 2011. – B. 264. 
3. Bo‘tayev Sh. Kayvonining mangu makoni. – Toshkent: O`zbekiston, 2011. – B. 279. 
4. Bo‘tayev Sh. Kayvonining mangu makoni. – Toshkent: O`zbekiston, 2011. – B. 311. 
YEVROPA TILLARIGA TURKIY TILLARDAN KIRGAN SO‘ZLAR 
WORDS THAT ENTERED EUROPEAN LANGUAGES FROM TURKIC 
LANGUAGES 
 Maya Babayeva 


 
Annotation. The Turkmen language is one of the oldest languages and has adopted 
words from many languages during its development. In the process of adopting these words, the 
Turkmen language also increased its vocabulary. The purpose of this scientific article is to 
analyze several words that entered the Turkmen language from English, French, Greek, and 
Latin languages, as well as words from Turkic languages, as well as words that entered 
European languages from the Turkmen language. 
Key words: Turkish languages, European languages, borrowed words, international 
words. 
Turkman tiliga kirib kelgan o‘zlashma so‘zlarning aksariyati xalqaro xarakterdagi 
so‘zlardir. Ko‘pgina atamalar barcha tillar uchun umumiy bo‘lgan “Xalqaro” so‘zlardir. Ular 
tilimizga kirib kelganda birmuncha oʻzgarishlarga uchragan boʻlsada, turkman tili ularni hech 
qanday oʻzgarishsiz qabul qildi. Boshqa tillardan kirib kelgan soʻzlarning eng muhimi halqaro 
so‘zlardir. Barcha mamlakatlarda ilm-fan, texnologiya va madaniyat rivojlanishi bilan bir nechta 
tillar uchun umumiy so‘zlar paydo bo‘ladi. Ular quyidagilardir: 
Yunon tilida: planeta, komediya, tragediya, stul. 
Lotin tilidan: talaba, dekan, rektor, globus, gradus. 
Ingliz tilidan: tramvay, futbol, basketbol, voleybol, klub, traktor. 
Fransuz tilidan: kostyum, kompot, balet, parashyut, janr, leytenant.[5:53] 
Bulardan tashqari hozirgi paytda global muammoga aylangan COVID – 19, pandemiya, 
koronavirus kabi so’zlar butun dunyo diqqatini o‘ziga jalb qilgan. 
Bundan tashqari turkiy tillarda o‘zlashgan so‘zlarning bo‘lishi kabi ular yevropa tillarida 
ham mavjuddir. Ya ‘ni ularning bir qismi turkiy tillardan yevropa tillariga o‘zlashishidir. 
Ba‘zi turkiy so‘zlar ingliz tiliga arab, fors yoki hind tili orqali kirib kelgan. Misrda 
oʻrnashgan oʻgʻuz-turkman qabilalarining ayrim guruhlari Ispaniyadagi arablar davrida ham bu 
oʻlkada oʻrnashib qolgan. X asrdan keyin turkmanlar Misrga keng joylasha boshladilar. 1250-
yilda Misrda turkmanlarning boʻlishi va Aybekning taxtga oʻtirishi bilan oʻgʻuz-qipjak tili davlat 
tiliga aylandi, bu oʻlkada , kuchli adabiy oqim vujudga keldi, koʻplab lugʻatlar, grammatika va 
boshqa ilmiy kitoblar yozildi, turkman-qipjak tili gullab-yashnagan. Bu holat arab tili va 
adabiyotiga katta ta’sir ko‘rsatib, ko‘plab turkman/turk so‘zlarining arab tili orqali boshqa 
tillarga o‘tishiga sabab bo‘ldi.[1:100] 
Turkman tili va ingliz tili, jahon tillari orasida alohida guruhlarga kiradi va bir-biridan 
juda uzoq joylarda so‘zlashuvchi tillardir. Shu bois, keyingi paytlarda ular o‘rtasida so‘z 
almashinuvi bo‘lmagan.

Ajiniyoz nomidagi NDPI “Qozoq tili ham adabiyoti” kafedrasi turkman tili va adabiyoti o‘qituvchisi

---

308 
Ammo ba‘zi turkman so‘zlari ingliz tiliga turli vaqtlarda kirib borishga muvaffaq 
bo‘lgan. Masalan, turkmancha gowurma (taom nomi) kabi soʻzlar Hindiston orqali Angliyaga