38
SHIMOLIY TOJIKISTON TOPONIMLARINING RANG-TUS SEMASIGA
MUNOSABATI (KO‘K VA SARIQ RANGLARI MISOLIDA)
THE RELATIONSHIP OF THE TOPONYMS OF NORTHERN TAJIKISTAN TO
THE COLOR SCHEME (AS AN EXAMPLE OF BLUE AND YELLOW COLORS)
Mo‘minbek Turdibekov
Annotation. In this article, it is revealed that some color indicators in the Uzbek language
do not represent the meaning of this color when they appear in toponyms, using the example of
blue and yellow colors.
Key words: blue, blue, star-blue, tegishkok, blue, yellow, sira, sari(q)tepa, sari(q)kol,
sari(q) kill.
Joy nomlari qancha bo‘lsa, ularning kelib chiqishi tarixi, ma’nosi haqidagi taxminlar ham
shuncha ko‘p. Geografik nomlar qaysi xalq tilida bo‘lmasin, ba’zi birlarining ma’nosini
osongina
tushunsa bo‘ladi, ba’zi nomlar murakkab bo‘lib, tushunish qiyin yoki butunlay tushunarsizdir.
Ba’zi bir nomlar ma’nosi tushunarli bo‘lib ko‘rinsa ham, lekin ancha murakkab bo‘ladi. Shunday
toponimlarga rang-tus belgisini anglatuvchi so‘zlar tarkibiy qism bo‘lib kelgan onomastik
birliklarni kiritish mumkin.
O‘zbek tilidagi rang ko‘rsatkichlar –
qora, oq, ko‘k, sariq so‘zlari
toponimlar tarkibida
kamdan-kam hollarda shu rang ma’nosida qo‘llaniladi. Masalan,
qora so‘zining yomon yer,
sharpa, past, shimol, qorsiz ma’nolari mavjud. Joy nomi tarkibida kelganda ham u o‘shanday
ma’nolarda ishlatilishi mumkin. Masalan:
Qora dengiz – shimoldagi dengiz,
Qoratog‘ –past
tog‘,
Qorasuv – sizot suv, buloq suvi ma’nolarini anglatadi. Toponimlar tarkibidagi
oq so‘zi ham
oqni anglatmaydi. Chunonchi
Oqtog‘ – qorli tog‘, baland tog‘, yuksak tog‘;
Oqtepa –
boyonlar
tepasi, oqsuyaklar tepasi, yorug‘ tepa ma’nolarini,
Oqqum – o‘simlik bilan mustahkamlanmagan
ko‘chma qumni anglatadi
.[
Ahmedov B, 1994:5-11 ].
Do'stlaringiz bilan baham: 
