Har qanday simvollarning bo‘sh bo‘lmagan chekli to‘plami

6.1. Birinchi tartibli til. Term va formulalar


Term. Formula. So‘z. Bo‘sh so‘z. Nazariyaning tili. Birinchi tartibli til. Tilning signaturasi. Funksional harflar. Predikat harflar. Birinchi tartibli nazariyaning simvollari. Predmet o‘zgaruvchilar. Predmet konstantalar. Kvantorning ta’sir etuvchi sohasi.


1- ta’rif. Har qanday simvollarning bo‘sh bo‘lmagan chekli to‘plami alfavit deb, alfavitning simvollari esa harflar deb ataladi.
2- ta’rif. Qaralayotgan alfavit harflarining chekli ketma-ketligi alfavitdagi so‘z deb ataladi. Harflarning bo‘sh ketma-ketligi bo‘sh so‘z deb ataladi va bilan belgilanadi.
3- ta’rif. Agar alfavitdagi va so‘zlar uchun va , ,…, bo‘lsa, bu so‘zlar teng deb ataladi va ko‘rinishda yoziladi. Bu yerda n son so‘zning uzunligi deb ataladi.
4- ta’rif. Agar biror nazariyaning alfaviti bo‘lsa, u holda alfavitdagi so‘zlar to‘plami nazariyaning ifodalar to‘plami deb ataladi.
5- ta’rif. juftlik nazariyaning tili deb ataladi.
Birinchi tartibli tillar birinchi tartibli nazariyalarda qo‘llaniladi.
Birinchi tartibli nazariyaning simvollari quyidagilardan iborat:
– mantiqiy amallar;
– kvantor amallari;
(, ) – qo‘shimcha simvollar;
( ) – joyli predikat harflarning sanoqli to‘plami, bu yerda yuqori indeks joyning sonini va quyi indeks predikat harfining raqamini bildiradi;
( ) – chekli (bo‘sh bo‘lishi ham mumkin) yoki sanoqli funksional harflarning to‘plami, bu yerda yuqori indeks funksiya tarkibiga kiruvchi o‘zgaruvchilar soni va quyi indeks funksional harfning raqamini bildiradi;
( ) – chekli (bo‘sh bo‘lishi ham mumkin) yoki sanoqli predmet konstantalar to‘plami.
Mantiqiy amallar zanjiri ham funksional harflar sifatida qaralishi mumkin.