Har XIL sharoit va haroratlarda material tarkibidagi fizik-kimyoviy o’zgarishlar. Quritish va pishirish jarayonlari

1 molь gaz uchun holat tenglamasi.

Gaz holati tenglamasining uchinchi shakli bir molь uchun yoziladi. SHuni eslatib o’tamizki, gazning molekulyar og’irligiga son jihatdan teng bo’lgan kilogrammlar miqdori molь, boshqacha aytganda kilogramm-molekula deyiladi yoki kilomolь deb aytiladi. Masalan kislorod (O₂) kilomolь 32 kg ga, karbonat angidrid (CO₂) kilomoli 44 kg ga teng va hokazo.
Avagadro qonuniga ko’ra bir xil temperatura va bosimdagi turli gazlarning teng hajmlarida molekulalar soni bir xil bo’ladi.
Bu ta’rifga asoslanib, bir xil temperatura va bosimlarda olingan turli gaz molla- rining hajmi o’zaro teng deb xulosa chiqarish mumkin.
Agar V - gazning solishtirma hajmi,  - gazning molekulyar massasi bo’lsa, u holda mo- lyar hajmi V ga teng. Ideal gazlar uchun:
V = const. (9)
Avagadro soni (Nm) eksperimental yo’l bilan aniqlangan Nm = 6,0221191026 kmolь^-1 Normal sharoitlarda (r=760 mm sim. ust. va t=0 ^oC)
V = 22,4 m³/kmolь (10)
R  ^pV  ¹⁰¹³²⁵ V = 371V (11)
T 273.15
Solishtirma hajm qiymatini (10) tenglamadan olib (11) tenglamaga qo’yganimizdan so’ng quyidagiga ega bo’lamiz:

_{R } 8314

_{pV } 8314 _T

(12)

(13)

pV = 8314  T (14)
V = V (15)
pV = R₀T
R₀ = R (16)
(16) tenglama bitta kilomolь uchun ideal gazning holat tenglamasi dsb aytiladi.
R = R₀ = 8314 j/kmolьK - universal gaz konstantasi deb aytiladi.
(16) tenglama Klapeyron - Mendeleev tenglamasi deyiladi.

Gazlar aralashmasi

Ish jismi ko’pincha bir necha gazlarning aralashmasidan iborat bo’ladi. Masalan, ichki yonuv dvigatellarida tarkibiga vodorod, kislorod, uglerod (II) - oksid, azot, karbonat an- gidrid va suv bug’lari kiradigan yonish mahsulotlari ish jismi hisoblanadi.
Gazlar aralashmasining barcha tarkibiy qismlari bir xil temperatura va bir xil hajmga ega, deb faraz qilaylik. Agar gazlar aralashmasi tarkibiga kiruvchi har qaysi kom- ponent, barcha aralashma kabi, ideal gazning holat tenglamasiga bo’ysunadi deb hisoblasak, aralashmadagi ayrim komponentlarning bosimlari Dalьton qonuniga bo’ysunadn: bu qonunga ko’ra gazlar aralashmasining bosimi ayrim komponentlar partsial bosimlarining yigindi- siga teng.
p = p₁ + p₂ + … + p_n (17)
n
ya’ni p = _r_i ,
i1
bunda p₁ p₂ … p_n - aralashma komponentlarining partsial bosimlari.
Gazlar aralashmasidagi biror komponent aralashma temperaturasida bo’lib, bir o’zi shu aralashma egallagal hajmni to’ldirganda ko’rsatayotgan bosim ayni komponenting partsial bosimi deyiladi. Dalьton qonuni ideal gazlar uchungina to’g’ri keladi.


Nazorat