Hasanxon jamolxonov hozirgi o‘zbek adabiy tili grafika, Orfografiya va Orfoepiya bo‘limlari bo‘yicha Urganch – 2022 grafika

1- davr — arab grafikasiga asoslangan yillar (1900—1929): 1918- yilda Toshkentda til-imlo va adabiyot masalalari bilan shug'ullanuvchi to'garak-seminar — «Chig'atoy gurungi» jamiyati tashkil topadi. Unga Fitrat (Abdurauf Abdurahimov) va Qayyum Ramazonov boshchilik qilishadi.
1919—1920- yillarda «Chig'atoy gurungi» jamiyati alifboni isloh qilish bilan bog'liq qator ishlarni amalga oshiradi: «Bitim yo'llari» kitobchasi yaratiladi.
1921- yilda Toshkentda 1—5- yanvar kunlari o'zbek alifbosi va imlosi masalalariga bag'ishlangan birinchi o‘lka qurultoyi bo'lib o'tadi, unda Abdurauf Fitrat, Ashurali Zohiriy va Botu (M.Hodiyev) ma’ruzalari tinglanadi.
2- davr — lotin grafikasiga asoslangan yillar (1929—1940). Bu davr lotinlashtirilgan o'zbek yozuviga to'la o'tish bilan boshlanadi.
3- davr — rus grafikasiga asoslangan yillar (1940—1995). 1940-yilning 5—8- mayida O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 1- chaqiriq III sessiyasi bo'lib o'tadi. Sessiya o'zining 8- maydagi yig'ilishida rus grafikasiga asoslangan yangi o'zbek alifbosining 35 harfdan iborat quyidagi loyihasini tasdiqlaydi. 1940—1941- o‘quv yilida maktablarning quyi sinflarida o'quv jarayoni yangi yozuvga ko'chiriladi. 1941—1942- o‘quv yilida maktablarning yuqori sinflarida ham o'quv jarayoni yangi (kirillcha o'zbek) yozuvga ko'chiriladi. 1943-1946- yiUarda alifbe va imlo asoslarini ommaga singdirish ishlari olib boriladi.
4- davr — ikki yozuvlilikka (rus va lotin grafikalaridagi yozuvlarga) asoslangan yillar (1995—2010).
Chig'atoy gurungi - 1918- yilda Toshkentda tashkil topgan ma’rifatchilar jamiyati. U o'zbek tili va uning imlosi masalalari bilan shug'ullangan. Yangi turk alifbosi Markaziy Qo'mitasi — Sobiq Ittifoqda turkiy xalqlarning alifbolarini uyg'unlashtirish masalalari bilan shug'ullangan komitet. U 1926-1938-yillar orasida faoliyat ko'rsatgan. O'zbekiston Yangi aliflbe Markaziy Qo'mitasi — 1926- yilning 10- iyunida O'zbekiston Ijtimoiy Sho'rolar Jumhuriyati Kengashining 1-chaqiriq 4-sessiyasi qarori bilan tashkil etilgan komitct. LJ yangi (lotincha) o'zbek alifbosiga o'tishni rcjali ravishda amalga oshirish vazifasini bajargan.
Alifbe, alifbo - muayyan vozuv tizimi harflarining ma'lum tartibda joylashtirilgan majmui. Alifbe atamasi hozir «harflar majmui» ma'nosida emas, «boshlang'ich savod kitobi» ma'nosida ko'proq ishlatiladi.


Orfoepiya
Orfoepiya so'zlarni, ularning tarkibidagi tovushlarni, shuningdek, o'zak va qo'shimchalardan iborat so'z formalarini to'g'ri talaffuz qilish me’yorlari tizimidir.