Hayot faoliyati xavfsizligining madaniyatini shakllantirish asoslari

VI.2. Individual darajada hayot faoliyati xavfsizligi madaniyatini 
shakllantirish chora-tadbirlari 
Individual 
darajada 
hayot 
faoliyati 
xavfsizligi 
madaniyatini 
shakllantirishning perspektiv chora-tadbirlari quyidagilardir: 
- individual darajadagi HFXM shakllantirish obektlari klassifikatsiyalarini 
takomillashtirish, ularning asosiy sifat va xossalarini asoslash;
- ushbu sifat va xossalarga ta‘sir etishning turli uslub va vositalarini 
amaliyligini baholash, individual darajadagi HFXM shakllantirish bo‗yicha 
chora-tadbirlarning tarkibini ratsional (samaradorligi va kamharjligi nuqtai 
nazaridan) asoslash; 
- aholini individual qadriyatlari yo‗nalishini baholash bo‗yicha ijtimoiy 
izlanishlarni olib borish, hayot faoliyati xavfsizligi borasida yuksak maqsadlar
va qadriyatlarni shakllantirish bo‗yicha takliflarni ishlab chiqish;
- hayot faoliyati xavfsizligini ta‘minlash holati bo‗yicha g‗ayrat, iroda, 
emotsional muhit va qobiliyatning rivojlanishni ilmiy-uslubiy asoslarini ishlab 
chiqish;

---

152 
- hayot faoliyati xavfsizligi sohasida ilmiy-uslubiy, ruhiy tarbiyachiik 
asoslarini, shu jumladan, oilaviy tarbiyani, yoshi katta odamlarni hayot tajribasi
borasidagi yutuqlardan foydalanib, rivojlantirish va diniy-ahloqiy, hamda ish 
jarayonidagi murabbiylarni tarbiyalash;
- hayot faoliyati xavfsizligi sohasida o‗z-o‗zini tarbiyalash va bilimini 
oshirish bo‗yicha uslubiy tavsiyalarni ishlab chiqish.
―Ta‘lim to‗g‗risidagi Milliy Dastur‖ miqyosida:
- havfsiz turdagi shaxsning sifat va xossalarni aniqlash va sonli 
parametrlash bo‗yicha ilmiy izlanishlar olib borish;
- havfsiz turdagi shaxsni shakllantirish bo‗yicha tarbiyachiik faoliyat 
modellarini yaratish, ruhiy tarbiyachiik texnologiyalarni shakllantirish;
- havfsiz turdagi shaxsni rivojlantirish bo‗yicha darsdan tashqari ishlarni 
amalga oshirish markazlarini bunyod etish, hayot faoliyati xavfsizligi sohasida 
innovatsion bilim dasturlarini ilmiy muassasalarda tatbiq etishni rag‗batlantirish 
mexanizmini yaratish;
- hayot faoliyati xavfsizligi sohasini o‗quv darsliklari va qo‗llanmalaridagi 
tarbiyaga taalluqli qismlari kamu-ko‗stini ishlash;
- havfsiz turdagi shaxs xususiyatlarini rivojlanish darajasini baholash
bo‗yicha maxsus ruhiy testlar, hayot faoliyati xavfsizligi nuqtai nazaridan 
shaxsning qadriyatli-muammoli ustamalarini baholash bo‗yicha maxsus ruhiy 
testlar ishlab chiqish;
- yangi uslub va o‗qitish uslubiyatini, ilg‗or axborot - o‗qitish 
texnologiyalarini, o‗qish jarayonida multimediyaviy darsliklar, kompyuterli 
o‗rgatuvchi va o‗yin dasturlarini, ilg‗or bilim shakllarini faol tatbiq etishni, shu 
jumladan, masofadan o‗qitish tizimini, keltirilgan o‗qitish shakllari va 
usullarini yaratish, bu o‗qitish shakllari va usullarni egallash maqsadida 
tarbiyachi personallarni tayyorlash va qayta tayyorlashni tashkil etish;
- o‗quv–moddiy bazaning rivojlanish darajasini oshirish, maxsus va 
kompleks o‗quv shaharchalarini, o‗quv sinflarini, binolarni yaratish, zamonaviy 
o‗quv -texnik vositalarni, o‗quv axborotini aks ettiruvchi, maxsus (shu 

---

153 
jumladan, virtual) audiovizual vositalarni amaliyotga tatbiq qilish;
- turli aholi guruhlari uchun maxsus darsliklar va o‗quv vositalarini ishlab 
chiqish;
- tarbiyachiik mahoratni oshirish, o‗qituvchilar, o‗quv muassasalar 
faoliyatini takomillashtirish, o‗quv strukturasining yanada ratsional
tashkillashtirishni qidirish va tanlash;
- turli aholi guruhlarini o‗qitish, shu jumladan, havfli va favqulotda 
vaziyatlarda bilim va ko‗nikmalar darajasini baholash jarayonida, kriterial 
apparatni va baholash usulini rivojlantirish, jarohatlar o‗chog‗ida, FV zonasida 
o‗quv sharoitini real sharoitga mos kelishini qayd qiluvchi koeffitsiyentlar 
tizimini ishlab chiqish;
- hayot faoliyati xavfsizligi sohasida o‗quv obektlarning ratsional 
jihozlanishini, darsliklar, kompyuterli o‗quv dasturlar, plakatlarning tarkibi va 
mazmunini asoslash bo‗yicha ilmiy yondashuvni yaratish;
- barcha aholi guruhlari uchun havfli va favqulotda vaziyatlardan 
muhofazalanishning usul va yo‗llarini yaratish maqsadida meyorlar 
kompleksini ishlab chiqish va ishga tushirish;
- hayot faoliyati xavfsizligi sohasida tarbiyachiik personallarni tayyorlash 
tizimini ishlab chiqish, HFX fanidan tarbiyachilar, o‗qituvchilar tayyorlashning 
yangi texnologiyalarini yaratish;
- HFX asoslari, HFX fanidan tashkilotchi -tarbiyachilar, o‗qituvchilar 
nufuzini oshirish, mohir tarbiyachilarni aniqlash, qo‗llab-quvvatlash va 
rag‗batlantirish, ularning tarbiyachiik mohirligini oshirish;
- HFX asoslari, HFX fanidan ilg‗or tajribani aniqlash va tarqatish, HFX 
asoslari, HFX fanining statusini ko‗tarish;
- favqulotda vaziyatlar va fuqaro muxofazasi, yong‗in xavfsizligi, sog‗lom 
turmush tarzi, hamda insonni atrof-muhit bilan xavfsiz o‗zaro munosabatlarini 
ta‘minlash masalalari bo‗yicha o‗quvchi va talabalar bilimi sifatini oshirish;
- ―HFX asoslari‖ va ―HFX‖ kurslari bo‗yicha konkurslar tizimini 
rivojlantirish;

---

154 
- ―Yosh o‗t o‗chiruvchilar‖, ―Yosh qutqaruvchi‖ kabi tizimlarni 
rivojlantirish;
- haftasiga 1 soatlik dars sifatida o‗qitishni 5 dan 11 sinflarda HFX asoslari 
fanini respublika miqyosida Davlat ta‘lim standartiga kiritish;
- fuqaro muhofazasi guruhiga kirmagan, hamda qishloqda ishlamaydigan 
aholini 
tayyorlash 
uchun 
o‗quv-konsultativ 
punktlarni 
yaratish 
va 
rivojlantirishni ilmiy- uslubiy kuzatish;
- hayot faoliyatini dalilli xavfsiz bo‗lishini shakllanishi ilmiy- uslubi 
asosini yaratish;
- turli aholi kategoriyalarida hayot faoliyatini dalilli xavfsiz shakllanishi 
bo‗yicha eksperimental izlanishlar olib borish;
- turli aholi kategoriyalarida hayot faoliyatini dalilli xavfsiz shakllanishi 
bo‗yicha tarbiyachi xodimlarga uslubiy ko‗rsatmalar ishlab chiqish; 
- zamonaviy sharoitlarni e‘tiborga olgan xolda hayot faoliyati xavfsizligi 
sohasi bo‗yicha bilimlarni tashviqot qilishning ilmiy uslubiy asoslarini yaratish;
- FV oldini olish va bartaraf qilishda ishtirok etgan harbiylar, 
qutqaruvchilar, qahramonona faoliyat ko‗rsatgan fuqarolarga bag‗ishlab
kinofilmlar, turkum kitoblar, spektakl va konsertlar o‗tkazish;
- hayot faoliyati xavfsizligi timsolini aks ettiruvchi marka, belgi, otkritka, 
suvenir mahsulotlar, vimpellarni, ko‗rgazmali vositalarni yaratish va ishlab 
chiqish;
- hayot faoliyatni xavfsizligini ta‘minlashga atalgan video va audiokassetalar
yaratish va ishlab chiqish;
-individual chetlash vositalaridan foydalanib, madaniy- informatsion ta‘sir
etish texnologiyalarini ishlab chiqish;
- HFXM shakllantirish borasida aholiga hizmat ko‗rsatish darajasini 
baholashga ko‗rsatkichlar tizimini, shkalalarini, uslubiy yondashuvlarni ishlab 
chiqish va boshqalar.