Hayot faoliyati

Tashqi qon ketishda shifokorgacha bo‘lgan meditsina

yordami. Qon ketishda tez, aniq va o‘ylab yordam berish zarur.

Birinchi galda qon ketish joyi va uning kechishi aniqlanadi.

Yordam berishda bemorga qulay holat beriladi: shikastlangan

sohadan kiyimlar yechiladi, qon ketishning klinik holati

aniqlanib, uning qaysi (anatomik va funksional) sistemaga

qarashligi aniqlanadi. Qon ketishini vaqtincha to‘xtatishda,

bemor ahvoliga va asbob-uskunalar bilan ta’minlanganlikka

qarab aniq usul qo‘llaniladi, undan so‘ng qonni batamom

to‘xtatish usuli qo‘llaniladi.

Qon ketishi joyiga qarab, qon to‘xtatuvchi jgut qo‘ltiq osti

sohasiga, yelkaning yuqori qismiga, sonning yuqori va pastki

qismiga qo‘yiladi.

Jgut qo‘yishning quyidagi qoidalari mavjud:

a) qon ketishini vaqtincha to‘xtatish uchun tomirni barmoq

bilan bosish;

b) markaziy yaralar va unga yaqin teriga, jgut qo‘yilishi

lozim bo‘lgan joyga kiyim yoki yumshoq matodan yostiqcha

(prokladka) qo‘yiladi (ro‘mol, bint va boshqalardan), faqat

ularning burishgan joylari bo‘lmasligi kerak;

v) qo‘l-oyoqlardan vena qonining oqib ketishini ta’minlash

uchun ular 20 – 30 sekund yuqoriga ko‘tariladi;

g) jgut o‘ng qo‘l bilan zanjirga yaqin yerdan ushlanib,chap

qo‘l bilan uni 30 – 40 sm o‘rta qismigacha ushlab turiladi;

d) jgut qo‘l bilan cho‘ziladi va birinchi tur aylantirib

o‘ralgandan so‘ng, ikkinchisi uning o‘rnini bosib turishi kerak;

e) jgutning to‘g‘ri qo‘yilganini bilish yaradan qon

ketishining to‘xtashi, pulsning yo‘qolishi, vena tomirlarining

pasayishi, teri yuzasining oqarishi bilan aniqlanadi;

j) jgutni qattiq tortib, uning qolgan qismi spiral shaklda

a’zoga qo‘yilib, ilmoqcha zanjirga ulab qo‘yiladi;

z) jgutga yoki bemor kiyimiga, jgut qo‘yilgan vaqt – soat va

minuti yozib qo‘yiladi;

i) jgut qo‘yilgan bemor birinchi galda evakuatsiya qilinadi;

k) jgut qo‘yilgan a’zo transport shinalari yoki qo‘l ostidagi

narsalar bilan yaxshilab taxtakachlanadi, jugut ustidan bint

o‘ralmaydi, (u yaxshi ko‘rinib turishi kerak);

75

l) qish payitida jarohatlangan a’zo muzlab qolmasligi uchun

jgut qo‘yilgan joy yaxshilab o‘raladi.

Nektorik o‘zgarishlar xavfi avj olmasligi uchun a’zolarni

jgut bilan qonsizlantirish qisqartirilib yozda 2 soat, qishda esa 1-

1,5 soat davom etadi, shuning uchun shikastlanganlarni iloji

boricha tezlik bilan davolash muassasiga yuborish lozim. Agar

transportirovka qilish ko‘rsatilgan vaqtdan uzaysa, u vaqtda

magistral tomirni barmoq bilan bosib turib, jgut yechiladi va

yangi joyga qaytadan qo‘yiladi.

Qon ketishini to‘xtatishda shimning kamari qulay vosita

hisoblanadi, u buklanib ikki sirtmoqli qilinadi va jgutga o‘xshab

tortiladi.

Qon ketishini to‘xtatishda qo‘l ostidagi narsalar kiyim

ustidan yoki ostiga biror narsa qo‘yib bog‘lanadi, jgut o‘rnida

ingichka qattiq narsalarni (sim, shnur) bog‘lashga ruxsat

etilmaydi, chunki ular to‘qimalarning shikastlanishiga sabab

bo‘lishi mumkin.

Qon ketishi vaqtincha to‘xtatilgan bemorning qon ketishini

batamom to‘xtatish uchun uni qisqa vaqt ichida shifoxonaga

olib borish lozim.