Hayot faoliyati

Qon yo‘qotish haqida tushuncha. Qon yo‘qotishning asosiy

sabablarini, shuningdek, qon ketish darajasini, jarohat a’zolarini

hamda qon ketishning oqibatini aniqlaydigan muhim omillardan

biri, bu yo‘qotilgan qon hajmidir.

Yengil, o‘rta va og‘ir qon yo‘qotish darajalari quyidagilardan

iborat: yengil darajali qon yo‘qotishda bemor tomirlarda

aylanib turgan qonning 10 – 15 %ini yo‘qotadi. Bunday qon

ketishini organizm yengil o‘tkazadi, uning klinik kechishi

unchalik rivojlanmagan bo‘ladi. Puls tezlashib (minutiga 80

marta), teri oqarishiga olib keladi, kamquvvatlik kuzatiladi, qon

bosimi normadan past bo‘ladi.

O‘rta darajali qon yo‘qotish, aylanib turgan qonning 15 –

20% yo‘qotilganda sodir bo‘ladi va organizmda farqli funksional

o‘zgarishlar sodir bo‘ladi, uning klinik ko‘rinishi aniq bo‘ladi.

Bemor rangi oqarib ketadi, badanida «sovuq ter» paydo bo‘ladi,

kamquvvatlik, bosh aylanishi bilan birga, ko‘pincha hushidan

ketib qoladi, puls tezlashib 100 – 110 ga o‘tadi, qon bosimi

kamayadi.

Og‘ir darajali qon yo‘qotish qon tomirlarida aylanib yurgan

qonning 20 – 30%gacha kamayganida sodir bo‘ladi va bemor

behush holatda bo‘ladi. Arteriya tomirida puls bo‘lmasligi

73

sistolik arterial bosimning past darajada bo‘lishi, eritrotsitlarning

va gemoglobinning kamayib ketishi kuzatiladi.

Katta arteriya va venalarning kesilishi og‘ir qon ketishi bilan

kechib, organizmning o‘z -o‘zini tiklash mexanizmi zaiflashadi.

Bunday holda shoshilinch choralar ko‘rish kerak, ya’ni darhol

qon yoki qon o‘rnini bosadigan dorilar quyish lozim.

Yo‘qotilgan qonga qarab bemor ahvoli har xil bo‘ladi, bu

qon ketish tezligi va organizmga bemor yoshi, jinsi, jismoniy

yetukligi, yurak-qon tomir sistemasi ahvoliga, qo‘shimcha

kasalliklarga bog‘liq.

Jismonan charchagan, toliqqan, hayajonli, sovuqda qolib

ketgan bemor qon yo‘qotishni og‘ir o‘tkazadi.