Ha’zirgi ku’nde kishi biznes ha’m isbilermenlikti rawajlandırıw elimizde

 
2-tema. Bazardı u’yreniw. Marketing 
 
1. Bazardın’ tu’rleri ha’m onı tallaw 
2. Marketing izertlewleri, onın’ maqset ha’m wazıypaları 
3. Tovar sawdasının’ ha’reketi 
4. Reklama ha’m sawda–satıqtı xoshametlew 
 
1. Bazardın’ tu’rleri ha’m onı tallaw 
 
Marketing pa’ninin’ tiykarg’ı obektleri: bazar, tutınıwshı, tovar (xızmet), baha, 
tovar ha’reketi, reklama, satıw ha’m onı qızıqtırıw esaplanadı. Bul ekonomikalıq 
kategoriyalardı kompleksli tu’rde u’yreniw ha’m izertlew marketing pa’ninin’ 
metodologiyası ha’m usılının’ mazmunın quraydı. 
Bazar-o’zine ta’n sotsial-ekonomikalıq qatnasıqlar protsesi bolıp, onda tovarlar 
ha’m xızmetler almastırıladı, o’ndiriwshiler menen tutınıwshılar ma’pleri du’gisedi 
ha’m bir-biri menen kelisedi. O’zinin’ ekonomikalıq mazmunına qaray bazar – tovar 
qatnasıqları (almaslaw) shen’beri bolıp, ol arqalı tovar qunının’ satılıwı ha’m sonın’ 

---

35 
menen birge og’an sarplang’an miynet qa’rejetlerinin’ ja’miyette ta’n alınıwı 
ta’miyinlenedi. Bazarlar marketing ko’z qarasınan «satıwshılar bazarı» ha’m 
«qarıydarlar bazarına» bo’linedi. Birinshide, tovarlar ha’m de xızmetler kem boladı, 
olarg’a satıwshılar qa’legen bahaların qoyadı, talap usınısqa qarag’anda aytarlıqtay 
joqarı boladı. Bunday bazar ma’mleket ekonomikasında ha’m xalıqtın’ turmısında 
ha’r qıylı unamsız jag’daylar na’tiyjesi bolıp esaplanadı. Ekinshi bazarda, tovarlar 
ha’m xızmetler mol boladı, talap ha’m usınıs arasında teppe-ten’lik ornatılıp, 
tiykarg’ı itibar qarıydardı tabıwg’a ha’m og’an qolaylıqlar jaratıwg’a qaratıladı. 
Marketing satılıp atırg’an tovarlardın’ tutınıw qunına qaray bazarlardı: tutınıw 
tovarları bazarı; xızmetler bazarı; o’ndiris quralları bazarı; investitsiyalar bazarı 
ha’m basqalarg’a bo’lip u’yrenedi.