HiEdTec Reja

Modernization of Higher Education in 
Central Asia through New Technologies 
(HiEdTec)
Mijoz ilovasi serverga so’rov yuborganda, so’rovlar ramkasining 
sarlavhasidagi maqsad port masofaviy xostda ishlaydigan xizmat demoniga 
tayinlangan port raqamidir. Mijoz ilovasi qaysi port raqami masofaviy xostdagi 
server jarayoni bilan bog’langanligini bilish uchun sozlanishi kerak. Ushbu maqsad 
port raqami odatda sukut bo’yicha sozlanadi, lekin uni qo’lda ham o’zgartirish 
mumkin. Keling, foydalanuvchi veb-sahifani ochmoqchi bo’lgan misolni olaylik. 
Bunday holda, veb-brauzer veb-sahifani ochmoqchi va veb-serverga so’rov 
yuboradi, brauzer TCP protokoli va 80 port raqamidan foydalanadi, chunki 80-
raqamli port Gipermatnni uzatish protokoli (http) tomonidan ishlatiladigan mashhur 
port raqamidir. TCP port 80 veb-xizmat ko’rsatuvchi ilovalarga tayinlangan standart 
port bo’lgani uchun server veb-brauzerdan so’rov oladi va bu veb-sahifa so’rovi 
ekanligini bilib oladi. Ko’pgina umumiy ilovalar standart port tayinlariga ega. 
Xostga tayinlangan Transport sathi port raqami va Tarmoq sathi IP-
manzilining kombinatsiyasi ma’lum bir xost qurilmasida ishlaydigan muayyan 
jarayonni noyob tarzda aniqlaydi va rozetka deb ataladi. Soket atamasi IP manzili 
va port raqamining noyob birikmasini anglatadi. Manba va maqsad IP manzillari va 
port raqamlaridan iborat rozetka juftligi ham noyobdir va ikkita xost o’rtasidagi 
suhbatni aniqlaydi, 4-rasm. 
5-rasm. Ma’lumotlarni sigmentatsiya qilish 

---

Modernization of Higher Education in 
Central Asia through New Technologies 
(HiEdTec)
Misol uchun, agar biz 10.0.0.5 manzilidagi serverdan veb-sahifani ochmoqchi 
bo’lsak, HTTP veb-sahifa so’rovi ushbu veb-serverga 80-raqamli portga yuboriladi. 
Veb-sahifa uchun ushbu so’rov 10.0.0.5:80 soketiga mo’ljallangan bo’ladi. . 
Aytaylik, bizning kompyuterimiz 192.168.1.100 3-qavatdagi IPv4 manziliga ega. 
Veb-brauzer veb-sahifani so’ragan paytda, kompyuter veb-brauzer namunasiga 
tayinlangan 49152 dinamik port raqamini ham yaratadi (u har bir ochiq tab uchun 
bitta bo’lishi mumkin). Dinamik ravishda yaratilgan port server tomonidan veb-
sahifa mazmuni bilan xostga javob berish uchun 192.168.1.100:49152 rozetkasi 
bilan veb-brauzer nusxasini yagona tasvirlash uchun ishlatiladi. 
Transport-sath xizmatlari 
Transport sathi ishonchli aloqa uchun to’liq yakuniy yechimni ta’minlaydi. 
TCP/IP ikki xost o’rtasidagi aloqani samarali boshqarish uchun transport sathiga 
tayanadi. IP-aloqa seansi boshlanishi yoki tugashi kerak bo’lganda, transport sathi 
ushbu ulanishni qurish uchun ishlatiladi. Transport sathining elementlari va uning 
TCP/IP ichida qanday ishlashi keyingi bobda batafsilroq muhokama qilinadi. 
Transport sathi TCP/IP portlari tinglanadigan sathdir. Masalan, HTTP tinglaydigan 
standart port TCP 80 portidir, ammo HTTP har qanday TCP portida ishlashi 
mumkin; bu standart. Shunga qaramay, TCP port 80, 1000 yoki 50000 o’rtasida hech 
qanday farq yo’q; unda har qanday protokol ishlashi mumkin. Standartlashtirilgan 
port raqamlari taniqli ilovalar uchun port raqamini muhokama qilish zaruratini 
engillashtirish uchun ishlatiladi. Shuningdek,
6-rasm. Xatoliklarni tuzatish mexanizmi 

---