Hikoya va novella masalasi

Drama janri tavsifi
Drama(qadimgi yunoncha drxa — harakat, harakat) — adabiyotning uch turidan biri epik va lirika bilan bir vaqtda sanʼatning ikki turiga: adabiyot va teatrga mansub. Sahnada o‘ynashga mo‘ljallangan dramaning epik va lirik she’riyatdan formal jihatdan farqi shundaki, undagi matn personajlar replikasi va muallif mulohazalari ko‘rinishida taqdim etiladi va qoida tariqasida harakat va hodisalarga bo‘linadi. Dialogik shaklda qurilgan har qanday adabiy asar, jumladan, komediya, tragediya, drama (janr sifatida), fars, vodevil va boshqalar u yoki bu tarzda dramaga tegishlidir.
Qadim zamonlardan beri u folklorda mavjud yoki adabiy shakl turli xalqlar orasida; bir-biridan mustaqil ravishda qadimgi yunonlar, qadimgi hindlar, xitoylar, yaponlar va Amerika hindulari o‘zlarining dramatik an'analarini yaratdilar.
Qadimgi yunon tilidan so‘zma-so‘z tarjima qilingan drama "harakat" degan ma'noni anglatadi.
Dramaning adabiy janr sifatidagi o‘ziga xosligi badiiy nutqning alohida tashkil etilishidadir: dostondan farqli o‘laroq, dramada rivoyat yo‘q, qahramonlarning bevosita nutqi, ularning dialoglari va monologlari katta ahamiyatga ega.
Dramatik asarlar sahnalashtirish uchun mo‘ljallangan, bu dramaning o‘ziga xos xususiyatlarini belgilaydi:

1. 
   bayoniy-tavsiflovchi obrazning yo‘qligi;
   
2. 
   "yordamchi" muallif nutqi (mulohazalar);
   
3. 
   dramatik asarning asosiy matni personajlarning nusxalari (monolog va dialog) shaklida taqdim etiladi;
   
4. 
   dramaturgiya adabiyotning bir turi sifatida doston kabi turli-tuman badiiy va tasviriy vositalarga ega emas: nutq va harakat qahramon obrazini yaratishning asosiy vositasi;
   
5. 
   matn hajmi va harakatning davomiyligi sahna ramkalari bilan cheklangan;
   
6. 
   Sahna san’ati talablari dramaning o‘ziga xos bo‘rttirib ko‘rsatish (giperbolizatsiya) kabi xususiyatini ham taqozo etadi: “hodisalarni bo‘rttirib ko‘rsatish, his-tuyg‘ularni bo‘rttirib ko‘rsatish va ifodalarni bo‘rttirish” (L.N.Tolstoy) – boshqacha qilib aytganda, teatr shousi, ekspressivlikning kuchayishi; spektakl tomoshabinlari sodir bo‘layotgan voqealarning konventsiyasini his qiladi, bu haqda A.S. Pushkin: “Dramatik sanʼatning oʻzi asoslilikni istisno qiladi... sheʼr, romanni oʻqiyotganda biz koʻpincha oʻzimizni unutib qoʻyamiz va tasvirlangan voqea fantastik emas, balki haqiqat ekanligiga ishonishimiz mumkin. Odeda, elegiyada shoir o‘zining asl tuyg‘ularini, real sharoitda tasvirlangan, deb o‘ylashimiz mumkin. Ammo ikki qismga bo‘lingan binoning ishonchliligi qayerda, ulardan biri rozi bo‘lgan tomoshabinlar bilan to‘ldirilgan va hokazo.
   

Har qanday dramatik asar syujetining an'anaviy sxemasi:
EXPOSITION - qahramonlar taqdimoti
STRING - to‘qnashuv
HARAKAT RIVOJLANISH - sahnalar majmui, fikrni rivojlantirish
KULMINASYON - konfliktning apogeyi
TASHKORLASH