Hojamyrat Goçmyradow

Dersiň maksady hem wezipesi. Türkmen halk döredijiligini okatmak 
arkaly halky eserleriň çeper söz sungaty hökmündäki gymmatyny, terbiýeçilik 
ähmiýetini, esasy aýratynlygyny düşündirmek bilen talyplara ýeterlik düşünje
bermeklik maksat edinilýär. Okuw dersiniň wezipesi ata-babalarymyzyň taryhy 
gatlarynda galan medeni hem edebi baýlyklarymyzy öwrenmekden, olary 
täzeden janlandyrmakdan ybaratdyr. 
Okuw kitabynyň esasy wezipeleriniň biri türkmen halk döredijiliginiň 
milli dilimiziň baý çeşmesini, geçmiş taryhymyzy, däp-dessurymyzy, galyberse-
de türkmeniň milli häsiýetini öwrenmekdäki hyzmatyny düşündirmekden we 
giň düşünje bermekden ybaratdyr. 
Beýik Galkynyş eýýamynda talyplara ýokary hilli bilim bermek we kämil 
hünärmenleri taýýarlamak barada öňde goýlan wezipeleri üstünlikli çözmek 
üçin, edebi mirasy öwrenmek baradaky taglymata esaslanyp, halk 
döredijiliginiň şahyrana hem-de kyssa eserleriniň üsti bilen talyplarda Watana, 

---

4 
il-güne söýgi,ynsanperwerlik,ahlak päkligi,halal zähmet çekmek ýaly asylly 
häsiýetleri terbiýelemek wezipesi öňde goýulýar. 
Halk döredijiligi hakynda maglumat.Döreden adamyň kimdigi belli 
bolmadyk, emma halk arasynda giňden meşhur bolup, asyrlarboýy halk 
köpçüligi arasynda dilden-dile, nesilden-nesle geçip, ýatdan aýdylýan edebi 
döredijilige halk döredijiligi (folklor) diýilýär. Halk döredijiligine degişli bolan 
eserleriň belli bir awtory bolmaýar. Eserleriň haýsy birini alsak-da, ol ussat, 
zehinli adamlar tarapyndan döredilipdir. Emma wagtyň geçmegi bilen ony 
döreden adamyň ady unudylypdyr. Eser halkyň diline geçip, il içine ýaýransoň, 
onuň awtoryna ähmiýet berilmeýär. 
Onsoňam halk döredijiligi hiç bir halatda-da, köpçülik bolnup 
döredilmeýär. Ilkibaşda bir adam tarapyndan döredilýär. Soňra ol eser il içine 
ýaýraýar we gitdigiçe kämilleşdirilýär.
Halk döredijiligi has gadymy döwürlerde, heniz hat-sowadyň ýok 
döwründe döräp ugrapdyr. Has takygy, ýazuwly edebiýatdan öň ýüze 
çykypdyr. Halk döredijiliginiň döremegi zähmet, tebigat täsinlikleri bilen bagly. 
Halk durmuşyndan alnan edebi döredijilik halk köpçüliginiň ygtyýaryna 
geçensoň, olar halky eserler hasaplanylýar. Şonuň üçinem halky eserleriň 
taryhylygy, çeperçiligi, terbiýeçilik ähmiýeti uly.
Halky eserlerde çeperçilik we obrazlar ulgamy özboluşly. Halk döredi-
jiliginiň döreýşi durmuş hem-de halkyň aň-düşünjesi bilenem baglany-şyklydyr. 
“Garry mama sanajyn kakýar” diýen aňlatmany alyp göreliň. 

---

5 
Aňlatmada gögüň gürlemegi sanajyň kakylmagyna meňzedilýär. 
Görşümiz ýaly, meňzetme halk durmuşyndan alnypdyr. 
Halk döredijiliginiň gymmaty: 
a) köplügi bilen däl-de, çeperçiliginiň kämilligi,durmuşa 
ýakynlygy, sadalygy, halkylygy; 
b) halk köpçüliginiň goldawyny tapýanlygy; 
c) toplan mal-dünýäsi üçin öwülýän edebi obrazlaryň 
ýoklugy; 
d) göwnükiçiligi,sabyr-kanagatlylygy,rehimdarlygy 
ündeýanligi; 
e) gahrymanlaryň bir maksat, bir duýgy bilen hereket 
edýänligi; 
f) men-menligi, ulumsylygy, gedemliligi ýazgarýanlygy 
bilen ölçenilýär. 
Türkmen halkynda owadanlyga, gözellige özboluşly garaýyş bolupdyr. 
Şol garaýyş durmuş tejribesi esasynda dörän garaýyşdyr. Şu aşakdaky goşgy 
bendini okap göreliň: