Hojimurod Toshpulatov 1 eritma dispers sistemalar. Eritmalar. Hojimurod Toshpulatov

3. Chin 
(o’ta nozik) dispers sistemalar. Bunday dispers sistemalarda dispers faza 
zarrachalarining o’lchami 1 nm dan kichik bo’ladi. Ularda zarrachalar atom va molekula 
holida bo’ladi. Ularni xatto mikroskop bilan ham ko’rib bo’lmaydi.
Dispers faza xususiyatiga qarab ikki xil bo’ladi: 
a) Agar dispers 
faza elektrolitmas moddalar dan iborat bo‘lsa, molekular–dispers sistema 
deyiladi. Masalan, dispers faza: mochevina, qand, 
glukoza, spirt va boshqalar bo’ladi. 
b) Agar dispers 
faza elektrolit moddalar dan iborat bo‘lsa, ionli–dispers sistema deb ataladi. 
Masalan, dispers faza: tuzlar, asoslar, kislotalar va boshqa
lar bo’ladi. 
Chin dispers sistema 
– tiniq, filtrlanadigan, pergament qog‘ozdan o‘tadigan, gomogen, optik 
jihatdan bo‘sh, barqaror va eskirmaydigan xossalarga ega. 

---

Hojimurod Toshpulatov 
4 
Eritmalar. 
 
Eritma deb, ikki yoki undan ortiq komponentlardan tashkil topgan murakkab gomogen 
sistemaga aytiladi. Eritma erituvchi va erigan moddadan tashkil topadi. Anorganik erituvchi 
sifatida asosan suv ishlatiladi.
Eritmalar uch xil bo’ladi: gaz, suyuq va qattiq. 
Eritmalarning asosiy miqdoriy tavsifi sifatida ularning konsentratsiyasi ishlatiladi. 
“Eritmada yoki erituvchining ma’lum massa miqdorida yoki ma’lum hajmida erigan modda 
miqdori konsentratsiya deyiladi va C harfi 
bilan belgilanadi”. 

Eritmalarning konsentratsiyasini taxminiy ifodalash uchun suyultirilgan va konsentrlangan 

eritma tushunchalaridan foydalaniladi. 
Suyultirilgan eritmalarda erituvchi miqdori erigan modda miqdoridan ko’p bo’ladi. 
Masalan: 10% li sulfat kislota eritmasi. 
Konsentrlangan eritmalarda erigan modda miqdori erituvchi miqdoridan ko’p bo’ladi. 
Masalan: 96% li sulfat kislota eritmasi.