Hомоддий активлар аудити нмаларнинг моҳияти, аҳамияти ва ўзига хос хусусиятлари ҳақида

Патент - бу юридик жиҳатдан тан олинган ва рўйхатга олинган мутлақ ҳуқуқдир.

• НМАлар мавжудлиги устидан назорат ўрнатилишини аниқлаш;
• Синтетик ҳисобни юритиш, НМАларнинг кирими ва чиқимига доир муомалаларни солиққа тортишнинг тўғрилигини текшириш;
• НМАларга амортизация ҳисоблаш ва ҳисобда акс эттириш.

• НМАлар аудитида қуйидагилар амалга оширилади:

• НМАни ҳисобга олишни ва улар билан боғлиқ муомалаларни солиққа тортишни ташкил этиш масалаларини тартибга солувчи асосий меъёрий ҳужжатлар;
• корхонанинг ҳисоб сиёсати тўғрисидаги буйруғи (фармойиши) (НМАлар ҳисобига тааллуқли қисми);
• НМАлар синтетик ва аналитик ҳисоби бўйича корхонада қўлланиладиган ҳисоб регистрлари;
• НМАларга тааллуқли муомалаларни ҳисобга оладиган дастлабки ҳужжатлар;
• бухгалтерия ҳисоботлари.

• Номоддий активларни текширишдаги
• маълумот манбалари:

• амортизация ажратмаларини ҳисоблаш усуллари;
• амортизация ҳисобланмайдиган НМАлар рўйхати;
• НМАларни ҳисобга олиш учун қўлланиладиган намунавий қабул қилинган ва корхонанинг ўзида тасдиқланган дастлабки ҳужжатлар шакллари;
• НМАларни инвентаризация қилиш муддатлари;
• НМАлар ҳисобига доир ҳужжатлар айланиши;
• НМАларга тааллуқли муомалаларни ҳисобга олишда қўлланиладиган счётлар рўйхати.

• Аудитор корхона ҳисоб сиёсатининг НМАларни ҳисобга олиш услубиёти баён қилинган асосий қоидалари билан танишиб чиқади.

• Булар қуйидагилардан иборат:

• НМА баҳолаш усуллари

НМАларни дастлабки қийматини шакллантириш тартиби.	НМАларнинг олиш манбалари.
	Пул ўтказиш йўли билан сотиб олинган	Корхонада ишлаб чиқарилган	Текинга олинган	Устав капиталига улуш сифатида олинган
1. НМА сотиб олиш ва фойдаланишга яроқли ҳолга келтириш харажатлари	х
2. Яратиш учун қилинган харажатлар		Х
3. НМА бозор қиймати ва фойдаланишга яроқли ҳолга келтириш харажатлари			х
4. Таъсис шартномасига мувофиқ				Х

• Бухгалтерия баланси (1-шакл) «номоддий активлар» моддаси

• Бухгалтерия баланси
• (1-шакл)

• 0500-“НМА эски-ришини ҳисобга оладиган счетлар (0510-0590) қолдиғи

• 0400-“НМА ҳисобга оладиган счетлар (0410-0490) қолдиғи

• Бош дафтар

• 0400-НМА ҳисобга оладиган счётлар (0410-0490) ва 0500-НМА эскиришини ҳисобга оладиган счётлар (0510-0590) синтетик ҳисоб регистрларининг кўрсаткичлари

• Синтетик ҳисоб регистрлари (счётларнинг дебети ва кредити бўйича қолдиқ ва оборотлар)

• №1 - НМА карточкасидаги инвентар белгилар бўйича маълумотлар

• 0400-НМА ҳисобга оладиган счётлар (0410-0490) бўйича аналитик ҳисоб регистрлари

• НМА объектининг фойдали хизмат муддати давомида (лекин бу муддат хўжаликнинг фаолият муддатидан ошмаслиги лозим);
• фойдали хизмат муддатларини аниқлаш имкони бўлмаган НМА бўйича 5 йил ҳисобида (лекин бу муддат хўжаликнинг фаолият муддатидан ошмаслиги лозим).

• №7 БҲМС 39-б.га мувофиқ НМАларга амортизация ҳисоблаш муддатлари :

• қўлланилаётган амортизация ҳисоблаш усуллари корхона ҳисоб сиёсатига мос келиши;
• танланган амортизация ҳисоблаш усули НМА объектлари қийматини қолган фойдали хизмат қилиш муддати давомида ишлаб чиқариш сарфларини ҳисобга оладиган счётларга тўғри ўтказилишини.

•