Hoshimov, S. S

MAGNIT OQIMI O‘ZGARMAS BO‘LGANDA MUSTAQIL QO‘ZG‘ATISH CHULG‘AMLI DVIGATELNING MEXANIK

TAVSIFLARI

Yakor reaksiyasini amalga oshirish maqsadida dvigatel qo‘shimcha qutblarga ega, deb hisoblaymiz. Yakor zanjirining qarshiligi R, u yerdan oqayotgan tokning qiymatiga bog‘liq bo‘lmagan holda cho‘tkalardagi kuchlanish tushishi hisobga olinadi. U holda qo‘zg‘atish chulg‘amidan oqayotgan tok o‘zgarmas va buning natijasi o‘laroq magnit oqimi ham o‘zgarmas bo‘lganligi uchun dvigatel mexanik tavsifining tenglamasi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:

w= ^U  ^R M = w₀  ^R M ,

K_E K_E K_M
K_E K_M
(2.20)

bu yerda: K_E = C_EФ; K_M = C_MФ; w₀ — ideal salt yurish tezligi, Ф = Ф_nom bu (2.20) tenglamadan dvigatelning elektromexanik tavsifi tenglamasini olish mumkin:

w = w₀-(R/K_E)•I. (2.21)

Bu (2.20) va (2.21) ifodalar K = R/(K_EK_M)^-1 va w₀ o‘zgarmas qiymatlarida to‘g‘ri chiziq tenglamasiga aylanadi, ya’ni:

w = w₀-KM yoki w = w₀ - K₁I, (2.22)

2.2- rasm. Mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok dvigatelining kuchlanish o‘zgarmas bo‘lgandagi va yakor zanjiridagi qarshiliklar o‘zgargandagi (a), kuchlanish nol bo‘lgandagi (b) mexanik tavsiflari

bu yerda: K va K₁ — mexanik va elektromexanik tavsiflari qiyaligi burchagining tangensiga teng.

Bu parametrlarning mexanik tavsif qiyaligi koeffitsiyentlari bilan bog‘liqligini aniqlash mumkin


K = bw_nom/M_nom; K₁ = K_Mw_nom b/M_nom.

(2.20) tenglamaga muvofiq dvigatel sun’iy mexanik tavsiflarining ikki turini (tarmoq kuchlanishi o‘zgarmas bo‘lib, yakor zanjiri qarshiligi R ning qiymatini o‘zgartirganda, R ning qiymati o‘zgarmas bo‘lib, yakorga berilayotgan kuchlanishni o‘zgartirganda) kuzatish mumkin.

Tavsiflarning birinchi turi ko‘p nurli yulduzdan iborat bo‘lib, barcha nurlar koeffitsiyenti w₀ va M = 0 nuqtada kesishadi. Har bir nurning
qiyaligi yakor qarshiligi R_ya va yakorga ulangan qo‘shimcha qarshilik
R_q larning yig‘indisi bo‘lgan R qarshilikning qiymatiga bog‘liq.
Agar R_q = 0 ga teng bo‘lsa, tabiiy mexanik tavsifni, R_q№0 da esa turli qiyaliklarga ega bo‘lgan sun’iy tavsiflarni olamiz (2.2-rasm, a).
Xususiy holda, ya’ni U = 0 bo‘lganda mexanik tavsiflar koordinata boshida kesishib, (w₀ = 0, M = 0) ko‘p nurli yulduz ko‘rinishida bo‘ladi.

1. 
   misol. Mustaqil qo‘zg‘atishli P51 rusumli o‘zgarmas tok dvigateli uchun tabiiy elektr mexanik tavsifi qurilsin. Dvigatelning pasport ma’lumotlari: P_n = 11 kW, U_n = 220 V, I_n = 59A,
   

n_n = 3000 ayl/min.
Yechimi. Dvigatelning nominal qarshiligi:
R = ^{U n} = ²²⁰= 3, 73W,
ⁿ I _n 59
dvigatelning nominal yuklamadagi foydali ish koeffitsiyenti:


_{ =} ^{1000 P}_{n =} 100011_{= 0, 845,}
ⁿ U _n  I _n 22059
dvigatel yakorining qarshiligi: