Hoshimov, S. S

O‘ZGARMAS TOK DVIGATELLARINING MEXANIK TAVSIFLARI

O‘zgarmas tok dvigateli mexanik tavsifining ifodasini aylanayotgan mashinaning yakor zanjiridagi elektr yurituvchi kuchlarining muvozanatidan kelib chiqqan holda aniqlaymiz:


U_t = E + IR + DU_r, (2.13)

bu yerda: U_t — ta’minot tarmog‘i kuchlanishi, V; DU_r — cho‘tkalardagi kuchlanish tushishi, V.

EYK va dvigatelning elektromagnit momentining qiymati quyidagicha aniqlanadi:

2p a
E= ^pN F w=C_E F w;
(2.14)

2p a
M = ^pN F I = C_M F I ;
(2.15)

bu yerda: N — yakor chulg‘amidagi aktiv o‘tkazgichlar soni; a — yakor chulg‘ami parallel shoxchalari soni; Ф — bitta qutbning magnit oqimi, Vb; w — yakorning burchak tezligi, 1/s; I — yakor toki, A; R — yakor zanjiri qarshiligi, W. U bilan yakorga berilayotgan kuchlanishni belgilaymiz va uni tarmoq kuchlanishi U_t va DU_shch ning ayirmasiga teng deb hisoblaymiz. Bundan tashqari yakor qarshiligi R_ya va yakor zanjiri qarshiligi R bir-biridan farq qiladi. Bunda R qo‘shimcha qarshiliklar va yakor qarshiligining yig‘indisiga teng.

(2.14) va (2.15) tenglamalarga ko‘ra E va M parametrlar SI birliklar tizimida olinadi, u holda C_E = C_M = pN(2pa)^-1. Agar dvigatel yakorining

burchak tezligi aylanish chastotasi n (ayl/min) bilan almashtirilsa, u holda quyidagini olamiz:


^CE= ^{pN  2p}= ^pN = ^{0,1047CM ;}

2p a 60 60
(2.16)

(2.14) va (2.16) ifodalardagi qiymatlarni (2.13) formulaga qo‘ysak, o‘zgarmas tok dvigatelining mexanik tavsifi tenglamasiga ega bo‘lamiz:

w= ^U -
R _{М ,}

^CE^{Ф C}_E^C_M^{Ф 2}
(2.17)

bu yerda: R — dvigatel yakor zanjirining qarshiligi bo‘lib, u yakor chulg‘ami qarshiligi r_ya, qo‘shimcha qutblar r_qk va qoplovchi chulg‘amlar r_qch qarshiliklar yig‘indisidan iborat.

Dvigatel nominal rejimda ishlayotganini hamda o‘zgarmas DP_o‘zgarmas va o‘zgaruvchan DP_{o‘zgaruvchan} isroflar teng ekanliklarini hisobga olgan holda quyidagini yozish mumkin:


^I2nom^Rya ^{= P}o‘zg.nom ^{= (U}nom^Inom ^{- P}nom^)/2; (2.18)


r_ya = 0,5(1-h_nom), (2.19)

bu yerda: r_ya — dvigatel yakori qarshiligining nisbiy qiymati; R_ya= r · R_nom nominal rejimda ishlayotgan mashina yakor zanjiri qarshiligining absolut qiymati.

4.