Hoshimov, S. S

ASINXRON DVIGATELLI ELEKTR YURITMALARNING UZATISH FUNKSIYALARI VA TUZILISH SXEMALARI

O‘zgaruvchan tok elektr yuritmalarining dinamikasini to‘liqligicha tadqiq etish juda murakkab masaladir. Bu murakkablik ikkita sababga bog‘liq: birinchidan, bu elektromagnit jarayonlarning murakkabligi bo‘lsa, bu tizim tenglamasiga kiradigan parametr va vaqt doimiylarining bir necha o‘zaro bog‘langan konturlarga tegishli

bo‘lganida, ikkinchidan, tavsiflarning nochiziqligidadir. Shu bois, elektrmagnit jarayonlar kamdan-kam holatlarda tahlil qilinadi.
Asosan o‘zgaruvchan tok yuritmasi dinamikasini tatbiq qilayotganda elektrmagnit hodisalar hisobga olinmay, faqat mexanik jarayonlar ko‘riladi. Mexanik jarayonlarni tahlil etishda ham soddalashtirish qo‘llaniladi. Bu asosan mexanik tavsifning ish bo‘laklarini chiziqlashtirish bilan bog‘liq. Bu holda asinxron dvigatelning uzatish funksiyasi aperiodik zveno holida yozilishi mumkin, ya’ni


W_¶(p) = K_¶/(1 + T_Mr), (5.16)

bu yerda: T_M — mexanik tavsifning tanlangan chiziqashtirilayotgan bo‘lagiga mos keladigan elektromexanik vaqt doimiysi, T_M = Jw_s.yu./M_q.t., w_s.yu — tanlangan tavsifdagi salt yurish tezligi; M_q.t. — ishga tushirish momenti (qisqa tutashuv momenti).

Fizik jihatdan T_M dvigatelni ishga tushirish momentiga teng bo‘lgan
o‘zgarmas moment bilan yuklama statik momenti mavjud bo‘lmaganda salt yurish tezligigacha ko‘tarilish vaqtidir. Shuni hisobga olish kerakki, bir tavsifdan ikkinchi tavsifga o‘tayotganda vaqt doimiysi o‘zgaradi. Chunki w_s.yu/M_q.t. nisbat bilan belgilanadigan tavsifning qiyaligi o‘zgaradi.
Asinxron dvigatelli elektr yuritmalarda mexanik o‘tkinchi jarayon Kloss tenglamasi bilan ifodalanadigan nochiziq mexanik tavsiflardan foydalanib hisoblanadi. Natijada t = f (w) yoki t = f (s) bog‘lanishlarini yozamiz.
Ko‘pincha chastotali boshqariladigan yuritmalar uchun elektromexanik o‘tkinchi jarayonlarni hisoblash zaruriyati tug‘iladi.
Hisoblashlarga eng kamida to‘rtta tenglama asos qilib olinadi. Bulardan ikkitasi stator yoki rotor toklari uchun, ikkitasi esa oqim ila- shishi uchun.
Asinxron dvigatel tenglamasiga quyidagi o‘zgaruvchilar kiradi: U_c, U_p kuchlanishlar, I_c, I_p toklar va y_c, y_p oqim ilashishi, ulardan ikkitasi asosiy, deb qabul qilinadi.
Asos uchun stator yoki rotor oqim ilashishini va stator toki olinganda ishlash uchun qulay bo‘lgan sxema uziladi. y_c ga yo‘naltirilgan tenglamalar tizimi quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:

p y + I₁r_c = U₁; w₀y + I₂r_c = U₂;

T ^{1 }1T ¹p _{ y}
 T (w  w)I ^ ;

_{I 1=} p _ p
c 0 2 

p

T

p
^T_c^{(1T 1p)} _ ^{1 r}c _


5.3- rasm. Asinxron dvigatelning tuzilish sxemasi.
U_s1 va U_s2 ikki fazali mashinaning stator kuchlanishi: I_s1 va I_s2 stator toklari r_c, L_c va r_p, L_p — mos ravishda stator va rotor chulg‘amlarining parametrlari; L_m — magnitlovchi kontur induktivligi; y_c — stator

oqimining ilashishi; w₀ — magnit maydonining aylanish tezligi; P_p — dvigatel qutblar soni.

_{= T} 1
 ^{w  w} ( y- T I r );

_{I 2} p ₀

p
T_c(1T ¹p) ^rc

c 1 c


М = ^mpn y I

p p p m
2
₂= JpwM _c;

T_c= L_c/ r_c
T ¹= L¹ / r_p L¹ = L_p- (L² / L_c).

Bu tenglamalarga mos keladigan tuzilish sxemasi 5.3- rasmda keltirilgan. Baza qiymatlari asinxron dvigatelning rejimiga qarab tanlanadi.