How human resource operations work in higher education institutions

Oliy ta’limda HRMning qo’shilgan qiymat yondashuvi
Inson resurslariga nisbatan ko’proq psixologik yondashuvni taklif etgan Zedek va Kaskio: “HRM masalalari ochiq tizimning bir qismidir” – deya ta’rif bergan⁵. Ochiq tizimda tashkilotlar atrof -muhitdan ma'lumot oladi va keyin bu kirishni tashkiliy chiqishga aylantiradi. Inson resurslarini strategik boshqarishning yaxlit tizimini o’rgangan P. Wright hamda S. Snell kabi olimlarning fikricha: “HRni ochiq tizim nuqtai nazaridan ko'rib chiqishda, HRM kengroq tashkilot kontekstida, shuningdek, uning qismlari funktsional nuqtai nazaridan ko'rib chiqiladi”⁶. Tizimli yondashuvni o'z ichiga olgan HRning qo'shimcha qiymatli paradigmalari an'anaviy va strategik paradigmalarning jihatlarini birlashtiradi. Bir paradigmani boshqasidan ustun qo'yishning o'rniga, har ikkala paradigma ham inson resurslari xizmatini ko'rsatishga mos keladi. An'anaviy rollar inson resurslari bilan ko'proq funktsional va texnik jihatdan bog'liq bo'lsa, qo'shimcha qiymatli rollar ko'proq strategik va biznesga asoslangani bilan ahamiyatlidir.
Bugungi kunda inson resurslarini strategik boshqarish yo’nalishida yetuk izlanishlar olib borayotgan Garvard ilmiy maktabi a’zosi Deyv Ulrix⁷, inson resurslari menejerlari an'anaviy va qo'shimcha qiymatli yondashuvni hisobga olganda, har ikkala yondashuvning ham foydali jihatlarini birdek hisobga olishlarini maslahat beradi. Ulrix (1997), shuningdek, ushbu strategik va operatsion yo'nalishlar odamlar va jarayonlarni o'z ichiga olgan inson resurslari jarayonlari bilan birlashganda, inson resurslarining to'rtta yangi roli paydo bo'lishini taklif qildi. Ular:

1. 
   Inson resurslarini strategic boshqarish;
   
2. 
   Tashkilot infrastrukturasini boshqarish;
   
3. 
   Xodimning tashkilotga qo’shgan hissasini baholash;
   
4. 
   Transformatsiya va o’zgarishlarni boshqarish;
   

Ulrixning ta'kidlashicha, ushbu yangi inson resurslari rolida ishlaydigan inson resurslari bo'yicha mutaxassislar o'z kasbiy mahoratini kadrlar amaliyoti bilimidan tashqari kengaytirishi, bunda, asosan, biznes amaliyoti va o'zgarishlarni boshqarish kabi bilimlarni ham egallashi talab etiladi. Ulrich (1997), Brault va Bekvit (2003) ilmiy ishlariga asoslanib, oliy ta'lim sohasida inson resurslarining qo’shilgan qiymat kontseptsiyasi ilmiy muomalaga kiritildi va inson resurslari bo'yicha mutaxassislarning rollari va malakalarini qo'shilgan qiymat nuqtai nazaridan tadqiq qilina boshlandi. Brault va Bekvit oliy ta'lim uchun qo'shimcha qiymatli modellarni tavsiflashda inson resurslari faoliyatini to'rt toifaga ajratdilar:

1. 
   OTMni malakali xodim bilan ta’minlash;
   
2. 
   tashkiliy samaradorlikni oshirish;
   
3. 
   ishdagi yutuqlarni rag'batlantib boorish;
   
4. 
   samarali jarayonlarni ishlab chiqish va amalga oshirish;
   

Ulrich va Brockbank (2005) oldingi ishlariga asoslanib, inson resurslari xizmatini taqdim etishning inson resurslari qiymatini taklif qilish modeli (Value Proposition Model –VPM) tizimini yaratdi.

1^ Brault, A. T., & Beckwith, C. A. (2003). Human resources adding value in higher education. Knoxville, TN: College and University ProfessionalAssociation for Human Resources.

2 Kemper, J. E. (2001). The role of the human resource office in the collegiate environment and the necessary components of being a strategic partner. Digital Dissertations International, 62(3), 863. (UMI No. 3007462)

3 Wright, P., & McMahan, G. (1992). Theoretical perspectives for strategic human resources management. Journal of Management, 18(2), 295-320. Retrieved June 1, 2004, from EBSCOHost database.

4 Smith, C. S., & Ferris, G. R. (1990). Human resources strategy and planning in higher education. Human Resource Planning, 12(4), 13-25. retrieved June 1, 2004, from ProQuest database.

55 Zedek, S. & Cascio, W. (1984). Psychological issues in personnel decisions. Annual Review of Psychology, 35, p. 461-519.

6^ Wright, P. M. & Snell, S. A. (1991). Toward an integrative view of strategic human resource management. Human Resource Management Review, 1(3), 203-225.

7 Ulrich, D. (1997). Human resources champions: The next agenda for adding value and delivering results. Boston: President and Fellows of Harvard College.