Hozirda Respublikamizda sanoat rivojiga katta e’tibor qaratilgan bo‘lib, unda ishlab chiqarishning o‘rni beqiyosdir. Davlatimizning iqtisodiy o‘sishini ta’minlash uchun yurtboshimiz sh. M

Tegirmonli bosqichli tegirmonlarni tanlash va hisoblash
Tegirmonni o'rnatish variantlarini asosiy ko'rsatkichlar bo'yicha taqqoslash (masalan, tegirmon hisoblari)

Variant	Tegirmon barabanlari o’lchami DxL, mm	Tegirmonlar soni	Tegirmon vazni, m		O’rnatilgan quvvat, кVt		Стоимость, тыс.у.е.			Zaxira koefitsiyenti
			bitta	hammasi	bitta	hammasi	bitta	hammasi
1 2	2700X2100 2700X2700 3200X3100	6 5 3	67,0 75,5 97,7	402 377 293	300 380 600	1800 1900 1800	50,0 54,5 62,9	300,0 272,5 188,7	6:6,2 = 0,97 5:4,8= 1,04 3:2,7= 1,12

Yangi yaratilgan dizayn klassi uchun mo'ljallangan tegirmonning o'ziga xos mahsuldorligi formula bilan aniqlanadi
q=q₁ (12)
Bu yerda q – yangi yaratilgan konstruktiv sinf bo‘yicha loyihalashtirilgan tegirmonning solishtirma unumdorligi, t/m³•h;
q₁ – bir xil sinf uchun ishlaydigan tegirmonning solishtirma hosildorligi, t/m³•soat;
K_и - qayta ishlash uchun mo'ljallangan ruda va qayta ishlanayotgan rudaning maydalanishidagi farqni hisobga oladigan koeffitsient;
K_k- mavjud va rejalashtirilgan boyitish zavodlarida boshlang'ich va oxirgi silliqlash mahsulotlarining o'lchamlari farqini hisobga oladigan koeffitsient;
K_D - loyihalashtirilgan va ishlaydigan tegirmonlarning barabanlarining diametrlaridagi farqni hisobga oladigan koeffitsient;
K_t - loyihalashtirilgan va ishlaydigan tegirmonlar turidagi farqni hisobga oladigan koeffitsient.
Bu holatda aniq hisob-kitoblar uchun qo'shimcha tuzatishlar talab qilinadi.
K_и koeffitsientining qiymatlari empirik tarzda (ehtimol laboratoriya sharoitida) o'rganilayotgan rudani maydalashda yangi tashkil etilgan dizayn sinfiga muvofiq tegirmonning unumdorligining xuddi shu tegirmonning mahsuldorligiga nisbati sifatida aniqlanadi. Taqqoslash uchun qabul qilingan mos yozuvlar rudasini maydalashda sinf ikkala holatda ham rudaning o'lchami, maydalangan mahsulotdagi dizayn sinfining tarkibi va maydalash rejimlari bir xil bo'lishi kerak.
K_k koeffitsientining qiymatlari formula bo'yicha aniqlanadi
k_i= (13)
Bu yerda m₁ - zavodda olinadigan dastlabki va yakuniy mahsulot hajmi bilan ishlaydigan qayta ishlash zavodida qayta ishlanadigan ruda uchun konstruktiv sinf bo'yicha tegirmonning nisbiy unumdorligi;
m₂- bir xil, bir xil ruda uchun, lekin silliqlash koeffitsienti aniqlangan boshlang'ich va yakuniy mahsulot hajmida;
m₃ - bir xil, qayta ishlash uchun mo'ljallangan ruda uchun, silliqlash koeffitsienti aniqlangan dastlabki va yakuniy mahsulot hajmi bilan;
m₄ - dastlabki va yakuniy mahsulotlarning mo'ljallangan o'lchamlari bilan qayta ishlash uchun mo'ljallangan ruda uchun bir xil.

Bir xil rudani maydalashda konstruktiv sinf bo'yicha tegirmonning nisbiy unumdorligi, ma'lum bir mos yozuvlar qiymatlari uchun ma'lum bir o'lchamdagi boshlang'ich va yakuniy mahsulot uchun tegirmonning unumdorligining bir xil tegirmonning unumdorligiga nisbatiga teng mahsulotlarning o'lchami, formula bo'yicha aniqlanadi:

m= (14)
Bu yerda m- bir xil rudani maydalashda konstruktiv sinf bo‘yicha tegirmonning nisbiy unumdorligi;
β_к– yakuniy (maydalangan) mahsulotning sinf mazmuni;
β_i - asl mahsulotdagi hisoblangan sinfning mazmuni;
β_к va β_i - bir xil qiymatlar, lekin mos yozuvlar silliqlash shartlari uchun, ya'ni tegirmonning unumdorligi birlik sifatida qabul qilinadigan sharoitlar uchun;
k₁ - yakuniy mahsulotning bir xil (e'lon) o'lchamiga ega bo'lgan dastlabki ozuqa hajmiga qarab, yangi tashkil etilgan konstruktiv sinf bo'yicha tegirmonning nisbiy unumdorligining o'zgarishini ko'rsatadigan koeffitsient;
k₂ - dastlabki ozuqaning bir xil (mos yozuvlar) o'lchamiga ega bo'lgan yakuniy mahsulot hajmiga qarab, yangi tashkil etilgan dizayn sinfiga muvofiq tegirmonning nisbiy unumdorligining o'zgarishini ko'rsatadigan koeffitsient.
Har xil o'lchamdagi mahsulotlardagi hisoblangan sinflarning mazmuni va turli rudalar uchun k₁ va k₂ koeffitsientlarining qiymatlari bir xil emas. Shuning uchun, aniq hisob-kitoblar uchun sanab o'tilgan qiymatlar eksperimental tarzda o'rnatilishi kerak. Ushbu miqdorlarning taxminiy qiymatlari 8- jadvalda keltirilgan.
Yangi tashkil etilgan sinf uchun tegirmonlarning nisbiy unumdorligi qiymatlari "o'rta" rudalar (masalan, mis porfiri) uchun formuladan foydalangan holda hisoblangan 0,074 mm.
m₁, m₂, m₃ va m₄ ni hisoblashda har qanday shartlarni mos yozuvlar silliqlash shartlari sifatida olish mumkin, ammo ular bir xil ruda uchun bir xil.
Shunda m₁ = m₂ va K_k qiymati quyidagicha bo'ladi:
k_k= (15)
Bu yerda m₄ 9- jadvalga muvofiq m qiymati, boshlang'ich va yakuniy mahsulotlarning loyihalashtirilgan o'lchamlari uchun;
m₁ – t qiymati 9-jadvalga muvofiq. Mavjud qayta ishlash zavodida bir xil mahsulotlarning o'lchami uchun .
K_D koeffitsienti qiymatlari formuladan foydalanib hisoblanadi.
k_d= (16)
Bu yerda D va D₁ mos ravishda, o'rnatish uchun mo'ljallangan tegirmonning barabanlarining nominal diametrlari va ishlaydigan (mos yozuvlar) tegirmon.
8-jadval