Hozirgi kunda kimyo sanoati xalq xo‘jaligining muxim tarmoqlaridan biri

2- TAJRIBA ISHI

Quvurlarning mahalliy va ishqalanish qarshiliklarini

aniqlash

Reja:

1. 
   Nazariy kism.
   
2. 
   Ishning maqsadi.
   
3. 
   Tajriba qurilmasi.
   
4. 
   Ishni bajarish tartibi.
   
5. 
   Tajriba natijalarini umumlashtirish va hisobot tuzish.
   
6. 
   Sinov savollari.
   

1. Nazariy kism

Haqiqiy suyuqliklar trubadan yoki kanallardan oqayotganda bosimning bir qismi ichki ishqalanish kuchini engish uchun harakat yo‘nalishini o‘zgartiradi va oqim tezligi o‘zgarganda yo‘qoladi. Demak, bosimning yo‘qolishi ichki ishqalanish qarshiligini va mahalliy qarshilikni engish uchun sarf bo‘ladi.

2.1-rasm. Mahalliy qarshiliklar.

a-trubaning birdan kengayishi; b-trubaning birdan torayishi; v-trubaning birdan tekis burchak ostida burilishi; g-to‘g‘ri burchak ostida trubaning birdan burilishi; d-tiqinli kran; e-standart ventil; j-to‘g‘ri ventil (egilgan shpindel bilan).

Gidravlik qarshiliklarni hisoblash katta ahamiyatga ega. Yo‘qotilgan bosimni bilmasdan nasos va kompressorlar yordamida suyuqlik va gazlarning uzatish uchun kerak bo‘lgan energiya sarfini hisoblash qiyin. Trubadan suyuqlik oqayotganda ichki ishqalanish kuchi trubaning butun uzunligi bo‘ylab mavjud bo‘ladi. Uning kattaligi suyuqlikning oqish rejimi (laminar, turbulent)ga bog‘liq. Suyuqlik oqimining harakat yo‘nalishi va tezligi o‘zgarganda u mahalliy qarshiliklarga duch keladi. Trubadagi ventillar, tirsak, jo‘mrak, toraygan, hamda kengaygan qismlar va xar xil to‘siqlar mahalliy qarshiliklar deyiladi (1-rasm). Truba va kanallardan ichki ishqalanish va
mahalliy qarshiliklar uchun yo‘qotilgan bosim Darsi-Veysbax tenglamasi orqali topiladi.


(2.1)
Bu erda ishqalanish koeffitsienti; λ- truba uzunligi; w-oqimning o‘rtacha tezligi; d_e-trubkaning ekvivalent diametri; ρ-suyuqlikning zichligi, kg/m³. To‘g‘ri silliq trubalardan suyuqlik oqimi laminar harakatda bo‘lsa, ishqalanish koeffitsienti trubaning g‘adir-budirligiga bog‘liq bo‘lmaydi va quyidagi tenglik orqali topiladi:


(2.2)
bu erda: A-truba shaklini xisobga oluvchi koeffitsient dumalok trubalar uchun A=64, kvadrat kanallar uchun A=57; Re-Reynolds kriteriysi gidravlik jixatdan sillik trubalar uchun Rening kiymati 4*10³ dan 10⁴ gacha bo‘lganda ishqalanish koeffitsientini Blazius tenglamasi orkali
aniklash mumkin: