Hozirgi o’zbek adabiy tilining dialektal asoslari

4. O’zbek shevalarini o’rganish metodlari.
O’zbek shevalari hozirga qadar o’zbek tiliga qiyosan o’rganib kelindi va bunda tavsifiy va qiyosiy msetoddan foydalanilgan. Bu metodda shevalarning fonetik, leksik va morfologik xususiyatlari keng miqyosda o’rganildi hamda boy material to’plandi. O’zbek shevalarini o’rganishda ham boy materiallar to’plandi. O’zbek shevalarini o’rganishda XIX asrning oxirida paydo bo’lgan qiyosiy- tarixiy metoddan ham foydalanilgan. Bu metodga ko’ra o’zbek shevalari materiallari «Devonu lug’otit turk», «qutadg’u bilig», Alisher Navoiy asarlari tiliga qiyoslab borilgan, lekin bu metod asosiy metod hisoblangan emas, balki tahlil talab o’rinlaridagina va ayrim til tarixiga oid maqola va asarlarda uchrab turadi. Shuningdek, o’zbek dialektlari fonematik tizimini sistem metod orqali o’rganish ham tajriba qilindi. Jumladan, o’zbek tilidagi til birliklarini invariant- variant munosabatida o’rganish jarayonida o’zbek shevalari fonologik tizimi ham sistem jihatdan tahlil qilingan ishlar yuzaga fonologik tizimi ham sistem jihatdan tahlil qilingan ishlar yuzaga kelmoqda (qarang: Nabiyeva D.A. O’zbek tilida lisoniy birliklarning invariant - variant munosabati. Nomzodlik dissertasiyasi avtoreferati., T.1998).


FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI

1. 
   Abdullaev F.A. O‘zbek tilining o‘g‘uz lahjasi. -Toshkent: Fan, 1978.
   
2. 
   Abdurahmonov D.O‘zbek shevalari leksikasining taraqqiyot manbalari va ulardagi leksik farqlar // O‘zbek shevalari leksikasi. -Toshkent: Fan,1991.
   
3. 
   Aliev A.Y., Nazarov K.N. O‘zbek tilining mahalliy shevalari bo‘yicha material to‘plovchilar uchun metodik qo‘llanma. -Toshkent, 1976.
   
4. 
   Begaliev.M. Q.O‘zbek tilining Qorabuloq shevasi leksikasi. –Toshkent: Iqtisod-Moliya, 2007.
   
5. 
   Bobojonov Yu.Janubiy Xorazm etnografik leksikasi. AKD.-Toshkent,1997.
   
6. 
   Jo‘rayеv B. O‘zbеk adabiy tili va o‘zbеk dialеktlari.-Toshkent,1963.
   
7. 
   Jo‘raev B.Yuqori Qashqadaryo o‘zbek shevalari leksikasi // O‘zbek shevalari leksikasi.–Toshkent: Fan,1966.
   
8. 
   NafasovT. Qashqadaryoo‘zbеkxalqso‘zlari. –Toshkent: Muharrir, 2011.
   
9. 
   RajabovN. O‘zbekshevashunosligi.–Toshkent:O‘qituvchi,1996.
   
10. 
    Shermatov A. Quyi Qashqadaryo O‘zbek shevalari. -Toshkent, 1972.
    
11. 
    Shoabdurahmonov Sh. Sh. O‘zbek adabiy tili va o‘zbek xalq shevalari. -Toshkent, 1962.
    
12. 
    Shoimova N. O‘zbеk shеvalari lеksiksini o‘rganishning dolzarb masalalariga doir (Qashqadaryo vohasi matеriallari asosida) // CamDU Ilmiy tadqiqotlar axborotnomasi. -Camarqand, 2009.№6(58).
    
13. 
    Jamolxonov X. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Toshkent, 2005 y.
    
14. 
    Baskakov N., Sodiqov A., Abduazizov S. Umumiy tilshunoslik. Toshkent, 1979 y.
    
15. 
    Irisqulov A. Tilshunoslikka kirish. T., 1992 y.
    
16. 
    Ne’matov H. Tarixiy fonetika. T., 1992 y.
    
17. 
    Azizov O. Tilshunoslikka kirish. T., 1996 y.
    
18. 
    Reshetov V., SHoabdurahmonov SH. O’zbek shevashunosligi. T., 1975 y.