Hozirgi sharoitda yoqilg‘ini sezilarli darajada tejashning ikki yo‘li mavjud: avtomobilni garajda yoping va piyoda yurish yoki avtomobilga avtogaz uskunalari o‘rnatish

2.5. Svetovodlar.

Keyingi vaqtlarda optoelektron nazorat o‘lchov qurilmalarida ko‘proq tolali svetovodlar ishlatilyapti. Bunday svetovod qirqimi 3.5.-rasmda ko‘rsatilgan. Shisha tolani tashkil qiladigan diametri bir necha o‘n va yuz mkm – ga teng bo‘lgan alohida tolalardan svetovod tayyorlanadi.

Optik nur svetovodning shoxchalari ichkarisida tarqaladi, to‘la ichki qaytishga uchragan holda shoxcha va qobiqninng I chegarasida shakl va nur oqimlarini uzatish uchun, ko‘p tolalardan tashkil topgan svetovodlar ishlatiladi.
Tolali svetovodlarning yorug‘lik o‘tkazish xususiyati shundaki, taxminan 100 tola 1mm ga to‘g‘ri keladi.

2.8.-rasm. Svetovod qirqimi.
2.6. Gaz sarfini raqamli aks ettiruvchi elektron elektron qurilmaning prinsipial sxemasini loyixalash
Albatta, gaz halokatli chiqishini aniqlovchi elektron qurilmani oddiy optoelektron ko‘prikli sxemadan foydalanilib ham qurish mumkin bo‘ladi(3.8-rasm).



с

d

ЭА га

2.9– rasm. Optoelektron datchik sxemasi

Ko‘prikning bir diagonaliga (av) impulslar generatori ikkinchi diagonaliga (cd) sezgir o‘lchov asbobi – indikator(I) qo‘yiladi. Indikator sifatida odatda, magnita elektrik o‘lchash mexanizmi ishlatiladi. Ko‘pincha bu indikator nul-indikator deb yuritiladi. Umumiy holda ko‘prikning muvozonat tenglamasi quyidagicha yoziladi: Z1*Z4=Z2* Z3.

Mazkur sxemada - indikator(o‘lchov asbobi), FD1, FD2- fotodiodlar, FR1, FR2-fotorezistorlar bo‘lib, ular juftlikda, ya’ni FD1 - FR1lar birinchi juft va FD2 - FR2 lar ikkinchi juftlardir. Birinchi juftlik “FD1 - FR1” tayanch to‘lqin uzunligida, ikkinchi juftlik “FD2 - FR2” o‘lchov to‘lqin uzunligida ishlaydi.
Boshlang‘ich paytda, ya’ni nazorat muxitida zararli gazlar yo‘q bo‘lganda ko‘prik yelkalari R – rezistor orqali tenglashtirib, I –indikator ko‘rsatgichini nolga olib kelinadi. Demak: U_cd = 0 va ko‘prik sxemada muvazanatni xarakterlovchi quyidagi tenglik o‘rinli bo‘ladi:
=
Aytaylik, nazorat qilinayotgan muhitda gaz konsentratsiyasi me’yordan oshib ketdi, u holda ko‘prikda yelkalar muvazanati buziladi va indikator ko‘rsatgichi noldan farqli bo‘lib qoladi: U_cd ≠ 0 . Gaz konsentratsiyasi o‘zgarishiga mos bo‘lgan ko‘prik chiqishidagi kuchlanish o‘zgarishi (U_cd ) elektron kuchaytirgichga uzatiladi va kuchaytirilib, taqqoslash qurilmasiga beriladi. Taqqoslash qurilmasi sifatida diodli yoki tranzistorli kalitlarni ishlatish mumkin. Bu qurilma gaz konsentratsiyasi me’yordan oshib ketishi bilan boshqaruvchi elektr signalnni bajaruvchi qurilma yoki xavf signalini tarqatuvchi qurilmaga uzatadi. Taqqoslash qurilmasidagi me’yorni foydalanuvchi tomonidan oldindan aniq qilib qo‘yiladi. Bajaruvchi qurilma gaz manbasini uzib qo‘yishi yoki shamollatish tizimini ulashi mumkin. Xavf signali tarqatuvchi qurilma ogohlantiruvchi ovoz yoki yorug‘lik signallarini beradi.
Ko‘rilayotgan gaz o‘zgartirgichining afzalligi shundaki, ko‘prik sxemadan foydalanganligi sababli sezgirligi yuqori, sozlashning qulayligidadir. Ammo, hamma vaqt ham bir paytda ham tayanch, ham o‘lchash uzunligidagi nur tarqatuvchi yarim o‘tkazgichli diodlarni tanlay olish imkoniyati mavjud emas. Shu sababli biz bitta to‘lqin uzunligiga moslangan OE qurilmalarni ko‘rib chiqamiz.
2.9, 2.9.-rasmlarda keltirilgan taklif qilinayotgan gaz halokatli chiqishini aniqlovchi optoelektron qurilmaning blok sxema bo‘yicha prinsipial sxemasini loyixalashni ko‘rib chiqamiz.
Shuningdek, mazkur gaz o‘zgartirgichi plastmassa, matall maxsulotlari ishlab chiqarish sanoatida texnologik nazoratni amalga oshirishda, gaz quyish shahobchalarida ekspress nazoratni bajarishda va atrof-muhitni ekologik monitoring nazoratlarida ham foydalansa bo‘ladi.
Gaz o‘zgartirgichi elektr ta’minotida uzilishlarda akkumlyator manbasidan ishlashga mo‘ljallangan.
Mos deshifratordan o‘tgan signal indikatorga beriladi. Indikator ko‘rsatgichiga qarab havodagi gaz konsentratsiyasini aniqlanadi.

2.10.-rasm. Gaz sarifini raqamli aks etruvchi optoelektron qurilmaning uzatish qismining prinsipial sxemasi.

gaz

2.11.-rasm

Gaz sarifini raqamli aks etruvchi optoelektron qurilmaning qabul qilish qismining prinsipial sxemasi.

2.12.-rasm.

Gaz sarifini raqamli aks etruvchi optoelektron qurilmaning sanagich blokining prinsipial sxemasi.