Hsm 1 –topshiriq
Download 176.68 Kb. Pdf ko'rish
|
11-MAVZU TOPSHIRIQLAR-HSM-FALSAFA
- Bu sahifa navigatsiya:
- Sodda mulohaza(mushoha da,hukm) Murakkab mulohaza(mushoha da,hukm)
- 11-MAVZU MULOHAZA.XULOSA CHIQARISH AMALIYK O‘NIKMA
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGITOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARIUNIVERSITETI FALSAFA HSM 1 –topshiriq.Nazariyolinganbilimlarasosidamulohazaningtarkibiytuzilishini jadvaldaizohlang. Sodda mulohaza(mushoha da,hukm) Murakkab mulohaza(mushoha da,hukm) Oddiy hukm, deb tarkibidan yana bir hukmni ajratib bo‘lmaydigan mulohazaga aytiladi.Oddiy hukmlar sifati va miqdoriga ko‘ra, turlarga bo‘linadi. Sifatiga ko‘ra, tasdiq va inkor hukmlar farqlanadi. Hukmning sifatini mantiqiy bog‘lama belgilaydi. Tasdiq hukmlarda belgining predmetga xosligi, inkor hukmlarda, aksincha, xos emasligi ko‘rsatiladi. Masalan, «A.Oripov O‘zbekiston Respublikasi Madhiyasining muallifidir» - tasdiq hukm, «Matematika ijtimoiy fan emas» - inkor hukm. Miqdoriga ko‘ra oddiy hukmlar yakka, umumiy va juz’iy hukmlarga bo‘linadi. Bunda sub’ektda ifodalangan predmetlarning sonidan, ya’ni uning hajmidan kelib chiqiladi. Tarkibidan ikki yoki undan ortiq hukmni ajratish mumkin bo‘lgan mulohazalarga murakkab hukm deyiladi. Masalan, «Mantiq ilmini o‘rganish to‘g‘ri fikrlash madaniyatini shakllantiradi», degan mulohaza oddiy hukmni ifodalaydi. «Mantiq ilmi tafakkur shakllari va qonunlarini o‘rganadi», degan mulohaza murakkab hukmdir. Bu mulohazaning tarkibi ikki qismdan: «Mantiq ilmi tafakkur shakllarini o‘rganadi» va «Mantiq ilmi tafakkur qonunlarini o‘rganadi», degan ikki oddiy hukmdan iborat. Mulohaza (hukm) tarkibida mantiqiy ega va mantiqiy kesimni ajratib ko‘rsatish mumkin. Mantiqiy ega – sub’ekt (S) fikr qilinayotgan predmet va hodisani bildiradi. Mantiqiy kesim – predikat (P) predmetga xos xususiyatni, munosabatni bildiradi. 2 – topshiriq.Quyidakeltirilganmisollarniqaysimulohazaturigamansubekanligini aniqlang. A) O‘zbekistоn–kelajagibuyukdavlat. B) Kuch- adоlatda. S)Mantiq-fan. D)Alisherto‘garakkaqatnashmaydi. Bularning bari oddiy hukmlar chunki ularni tarkibidagi hukmlarni boshqa hukmlarga ajratib boʻlmaydi. 3 – topshiriq.Nazariyolinganbilimlarasosidaxulosachiqarishningtarkibiytuzilishinijadv aldaizohlang. InduktivxulosachiqarishDe duktivxulosachiqarishAnalogiyabo‘yichaxulosach iqarish Induktiv xulosachiqa rish Deduktiv xulosachiqa rish Analogiya bo‘yichaxulosach iqarish Induktiv xulosa chiqarish jarayonida inson fikri yakkalikdan umumiylikka qarab boradi. Induktiv lotincha “induktiv” so’zidan Bir asosdan mantiqiy tahlil orqali yangi fikrni hosil qilish bevosita deduktiv xulosa chiqarish deb yuritiladi. Analogiya (yun. analogia – muvofiqlik, aynanlik, oʻxshashlik) – 1) (falsafada) predmet va hodisalarda bi-ror xususiyatning 11-MAVZU MULOHAZA.XULOSA CHIQARISH AMALIYK O‘NIKMA 1 olingan bo’lib, “chiqarish”, “hosil qilish” ma’nolarini anglatadi. Induktiv xulosa chiqarish insoniyat amaliy va aqliy faoliyatining o’ziga xos natijasi hisoblanadi. Yangi fikrga asos bo’lgan mushohada xulosaning asosi, xosil bo’lgan yangi fikr xulosa bo’lib hisoblanadi. oʻxshashligi. Mantikda A. yordamida ikki predmetning kanday-dir bir xususiyati oʻxshasa, boshqa xususiyatlari ham oʻxshashligi haqida xulosa chiqariladi. Chiqarilgan xulosaning toʻgʻri yoki notoʻgʻriligini bilish uchun uni amaliyotda tekshirib va sinab koʻrish lozim; 2) (huquqda) biror tayin harakat qonunda bevosita koʻrsatilmagan holda shunga oʻxshash hodisani koʻzda tutadigan huquqiy normani mazkur harakatga tatbiq etish. Birdan ortiq asosda yangi fikrni xosil qilish mantiqiy uslubi bilvosita xulosa chiqarish deb yuritiladi. Bilvosita xulosalashda inson fikri yakkalikdan umumiylikka, umumiylikdan yakkalikka, juz’ilikdan juz’ilikka qarab borishi mumkin. Download 176.68 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling