Hujayra shikastlanishini patofiziologik asoslari

II. Hujayra shikastlanishini kalsiyga bog‘liq mexanizmi 
Ushbu shikastlanishni patogenetik asosida hujayra sitoplazmasida Sa
+2
ni 
ko„payib ketishidir. Hujayra sitoplazmasida Sa
+2
ni ko„payib ketishiga hujayra ichiga 
Sa
+2
ni ortiqcha ko„p kirishi va undan chiqib ketishini qiyinlashuvi sabab bo„ladi. 
Hujayra ichiga Sa
+2
ni ko„p kirishi, giperkalsiyemiya paytida konsentratsion 
gradiyent ortishi hisobiga zararlanmagan membrana orqali ro„yobga chiqadi, ko„p 
xollarda membranani barer funksiyasi buzilganda ham xujayra ichiga Sa
+2
ni kirishi 
kuchayadi. 
Hujayradan Sa
+2
ni chiqishini qiyinlashuvi quyidagilar sabab bo„ladi.
a) endoplazmatik retikulum va plazmatik membranani Sa
+2
li nasos faoliyatini 
susayishidan, 
b) Sa
+2
va Na
+
almashinuv mexanizmi buzilishidan 
v) mitoxondriyani Sa
+2
ni akkumlyatsiya qilish funksiyasi buzilishidan kelib 
chiqadi va natijada hujayra ichida turg„un Sa
+2
ni ko„p bo„lishidan quyidagi buzilishlar 
kelib chiqadi.
a) Sa
+2
ishtirokidagi vazifalar buziladi, misol uchun, muskul hujayra 
miofibrillalarni kontrakturasi, bunday xolatda muskul hujayralari bo„shashmay qoladi. 
b) fosfolipaza A
2
aktivligi ortib ketadi. 
v) xujayrada oksidlanish va fosforlanish buziladi. 
III. Hujayra shikastlanishini elektrolit-osmotik mexanizmi 
Ushbu mexanizmning patogenetik asosida xujayra kationlari Na
+
, K
+
ni surilishi 
yotadi. Na
+
, K
+ 
ni hujayra ichiga, K
+ 
ni aksincha hujayra tashqarisiga intensiv 
diffuziyasi organizmda umumiy suv-elektrolit almashinuvini buzilishida yuzaga chiqadi 
va ularning konsentratsion elektrik gradiyentlari buziladi. 

---

Na
+
, K
+
nasosi buzilishga ATF kamomadi, bunga sabab, ATF asosan glikoliz 
xisobiga sintezlanadi, bu esa hujayraga glyukozani kam tushishi bilan bog„liq bo„ladi. 
Bundan tashqari, Na
+
, K
+
nasos faoliyatini buzilishiga hujayra lipid qavati xossasini 
buzilishi ham sabab bo„ladi, bu asosan aterosklerozda xolesterinni ko„payishidan kelib 
chiqadi. 
Ushbu nasoslar faoliyatini buzilishi hujayra membrana potensialini buzilishiga, 
uning shishishiga, membranani osmatik chuzilishiga, bular esa uning bar‟yer 
funksiyasini buzilishiga olib keladi.