I – bob. Buyuk ipak yo‘lining o‘rta osiyo xalqlari moddiy madaniyati taraqqiyotiga ta'siri

Tadqiqotning o‘rganilish darajasi. Tadqiq etilayotgan mavzu bo‘yicha 
ilmiy adabiyotlarning tizimli tahlili shuni ko‘rsatadiki, miloddan avvalgi II asrda 
shakllangan Buyuk Ipak yo‘li XV asrga qadar Sharq va G‘arb xalqlariga xizmat qilib 
keldi. Oradan o‘tgan 17 asr davomida mazkur tranzit yo‘li ta'siri natijasida O‘rta 
Osiyo xalqlari nafaqat iqtisodiy jihatdan, qolaversa, siyosiy, ijtimoiy va madaniy 
jarayonlarni o‘z boshidan o‘tkazdi. Mazkur jarayonlar uzoq yillar mobaynida 
tarixchilar tomonidan qiziqish bilan o‘rganib kelindi. Bunday tadqiqotlar sirasiga N. 
Bichurin, K. Shoniyozov, V. Radkevich, A. Shevyakov, B. Ahmedov, F. 
Sulaymonova, A. Xo‘jaev, M. Jo‘rayev, U. Abdullayev, Sh. Yovqochev, A. Ashirov 
kabilarning asar, maqola va dissertatsi yalarini kiritish mumkin.
Shu ma'noda qaraganda, mazmun jihatidan murakkab va davriy farqlarga ega 
bo‘lgan ilmiy adabiyotlarni ilmiy-konseptual nuqtai nazardan uch guruhga ajratib 
tahlil qilish maqsadga muvofiq: 1. Rossiya imperiyasi 2. Sovet davri nashrlari. 3. 
Mustaqillik yillarida amalga oshirilgan tadqiqotlar. Tadqiqotning davriy chegarasi. 
Kurs ishining davriy chegarasi aslida juda katta. Chunki, mazkur davr Buyuk Ipak 
yo‘lining shakllanishidan to uning inqirozigacha bo‘lgan tarixiy jarayonlarni o‘z 
ichiga oladi, lekin biz tadqiqot mavzusidan kelib chiqqan holda XIX asrning oxiri – 
XXI asrning boshlari olindi. Chunki XIX asrning oxirlariga kelganda jamiyatda yuz 
bergan ijtimoiy o‘zgarishlar jahon xalqlari, shu jumladan, O‘rta Osiyo aholisining 
an'anaviy turmush tarzida ham o‘z aksini topa boshladi. O‘z o‘rnida shuni qayd etish 
lozimki, mazkur jarayonlar O‘rta Osiyo xalqlarining moddiy va ma'naviy hayotida 
muhim rol o‘ynadi.
Tadqiqotning ob'yekti va predmeti. Tadqiqotning ob'yekti sifatida hozirgi 
kunda O‘rta Osiyo xalqlarining moddiy va ma'naviy hayotida muhim rol o‘ynagan 
Buyuk Ipak yo‘lining ta'sirini tarixiy va etnografik ma'lumotlarni ko‘rsatish 
mumkin. O‘rta Osiyo xalqlari Buyuk Ipak yo‘lining ta'siri natijasida moddiy va 
ma'naviy hayotidagi o‘zgarishlarning hozirgi kundagi ko‘rinishlarini tadqiqot 
predmeti sifatida ko‘rsatish mumkin.