I – bob. Texnik termodinamika asoslari 1-§. Fanning maqsadi, vazifalari va asosiy tushunchalar termodinamika

Aralashma tarkibining berilish usullari
Gazlarni aralashmasining tarkibi shu aralashma tarkibiga kiruvchi xar qaysi komponentning miqdori bilan aniqlanadi. Aralashmaning tarkibi, odatda, massaviy yoki hajmiy ulushlar bilan beriladi.
Agar massasi m bo‘lgan aralashma nta komponentdan tashkil topgan bo‘lsa, u holda aralashmadan ayrim komponentlarning massaviy ulushlari quyidagiga teng:
(57)
bu yerda m₁, m₂, …, m_n – aralashmani hosil qiluvchi komponentlarning massalari.
Ma’lumki, aralashmadagi komponentlar massalarining yig‘indisi barcha aralashmaning massasiga teng bo‘ladi:
m₁ + m₂ + … + m_n = M_ar (58)
Bu tenglik gazlar aralashmasi massaviy tarkibining tenglamasi deyiladi.
Agar massaviy ulushlarni qo‘shsak:

hosil bo‘ladi.

Demak, aralashma komponentlarining massaviy ulushlarining yig‘indisiga birga teng:
(59)
(59) tenglikka gazlar aralashmasi nisbiy massaviy tarkibining tenglamasi deyiladi.
Agar n ta komponentdan tarkib topgan aralashmaning umumiy hajmi v bo‘lsa, u holda aralashmadagi komponentlarning hajmiy ulushlari quyidagiga teng bo‘ladi:
(60)
bu yerda v₁, v₂, …, v_n – aralashma tarkibiga kiruvchi komponentlarning parsial hajmlari.
Aralashma tarkibiga kiruvchi komponentning shu aralashma haroratidagi va bosimidagi hajmi uning parsial hajmi deyiladi.
Gazlar aralashmasidagi komponentlar parsial hajmlarining yig‘indisi aralashmaning umumiy hajmiga teng:
v₁ + v₂ + … + v_n = V_ar (61)
U holda, hajmiy ulushlarning yig‘indisi birga teng bo‘ladi:
r₁ + r₂ + … + r_n = 1 (62)
Massaviy va hajmiy ulushlar orasida quyidagi bog‘lanish bor:
(63)
bu yerda v_i – komponentning hajmiy ulushi; R_i – komponentning gaz doimiysi; R – aralashmaning gaz doimiysi; g_i – komponentning massaviy ulushi.